Week-nieuwsbrief Bodem+ (week 2 2023)
1. Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar
Op 19 december 2022 heeft de Studiegroep Grondwater haar advies met de titel ‘Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar’ aangeboden aan het Bestuurlijk Overleg (BO) Water. Het rapport brengt de (grondwater) opgaven in kaart, analyseert wat nodig is om te komen tot duurzame instandhouding van grondwatervoorraden en komt met aanbevelingen voor verbetering. Het advies is daar met veel genoegen ontvangen en dezelfde dag met een kamerbrief doorgestuurd naar de Tweede Kamer. Lees verder op de website van Bodem+. Lees ook het artikel ‘Steeds minder grondwater en elke dag een beetje viezer en zouter’ op de website van Trouw.
2. ‘Overheden: kom actiever je zorgplicht voor drinkwater na’
De overheden moeten hun wettelijke zorgplicht voor de drinkwatervoorziening actiever nakomen. Anders komen de drinkwaterbedrijven in de problemen. Dat zegt Hans de Groene, directeur van Vewin, de koepel van de tien Nederlandse drinkwaterbedrijven. Volgens hem moeten de drinkwaterbedrijven de komende jaren hun waterwinning vergroten om aan de groeiende vraag te voldoen. Lees verder op de website van Binnenlands Bestuur.
3. Bij defensie diende de bodem decennialang als afvalbak
Defensie staat met 35.000 hectare in de toptien van de grootgrondbezitters in Nederland. Veel van die terreinen zijn zwaar verontreinigd. Sinds 2000 gaven overheden zeker 80 miljoen euro uit om terreinen van defensie te saneren. En de kosten lopen op. Lees verder op de website van de NRC.
4. Diverse nieuwsbrieven en bijeenkomsten
· BRO’tje: BRO to the future (19 januari)
In ‘BRO to the future’ laat programmamanager Martin Peersmann zien welke nieuwe ontwikkelingen er zijn waar de BRO een bijdrage aan kan leveren.
· PBL Seminar: Stopt Europa de verstedelijking? (24 januari, online)
Op 24 januari organiseert het PBL samen met het ministerie van IenW een seminar naar aanleiding van de EU-afspraak om te komen tot no net landtake in 2050. Luister en praat mee in een planologische discussie over de gevolgen van deze EU-doelstelling in Nederland.
· CoP Afbouw nazorg: kick-off programma (25 januari, online)
Het is even geleden dat wij breed van ons hebben laten horen over de afbouw van IBC-Nazorg en de mogelijkheden die dit biedt. Maar we hebben niet stil gezeten. We hebben het Programma Afbouw Nazorg verder opgebouwd. We hebben twee onderzoeksvoorstellen opgesteld en ingediend voor financiering. Diverse projectinitiatieven zijn gestart. En we zijn aangehaakt bij de nieuwe bestuurlijke afspraken inzake Bodem. We praten jullie hier graag over bij. En meer: we willen graag jullie ideeën en initiatieven hieraan verbinden.
· Congres Water en bodem sturend bij gebiedsinrichting (25 januari, Utrecht)
De kamerbrief van 25 november 2022 over de voortgang van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) geeft de randvoorwaarden voor een vitaal platteland in de komende jaren en schetst de doorwerking daarvan voor onze gehele maatschappij en economie. Voor de uitvoering van de plannen heeft het kabinet maar liefst € 24,3 miljard gereserveerd. Er is dus werk aan de winkel!
· Themabijeenkomst Plastic in de bodem (26 januari, Utrecht)
Op donderdagmiddag 26 januari 2023 organiseert BodemBreed Forum een themamiddag over plastic in de bodem. Daar hebben we jullie hulp hard bij nodig! Heb je een onderzoek of ander project gedaan op dit vlak, ben je daar trots op en wil je er over vertellen? Lever dan een abstract in van je project! Wij verzamelen de bijdragen en stellen op basis hiervan een middagprogramma samen. De themabijeenkomst wordt na de Algemene Ledenvergadering (ALV) van BodemBreed Forum georganiseerd.
· Baggernetdag ‘Verduurzaming in de baggersector’ (27 januari, Kinderdijk)
Het thema van de dag is ‘Verduurzaming in de baggersector’. Dit in navolging van de webinars die Baggernet hierover reeds organiseerde. Op 27 januari 2023 gaan we met elkaar in gesprek over kansen en mogelijkheden voor verduurzaming en wat ervoor nodig is om op te schalen. We besteden aandacht aan de markttransformatie, aan duurzaam inkopen en duurzaam materieel en aan de relatie tussen circulair terreinbeheer en baggeren. We zijn te gast bij de scheepswerf van Royal IHC in Kinderdijk om een kijkje in de keuken te nemen.
· Themamiddag KOBO: Bodem sturend, kennis over bodem (7 februari, Deventer)
In het Coalitieakkoord staat dat ‘water en bodem sturend moeten zijn voor onze ruimtelijke ontwikkeling’. De EU-Bodemrichtlijn zet een gezonde bodem centraal en vraagt ons dit te implementeren. En kennisschakelpunten zijn in ontwikkeling om de benodigde kennis hiervoor te ontsluiten. Daarom organiseert KOBO op dinsdag 7 februari de themabijeenkomst ‘Bodem sturend, kennis over bodem’. Als bodemprofessional bent u van harte uitgenodigd voor deze bijeenkomst in Deventer – om deze thema’s samen te verdiepen.
5. Divers nieuws over de Omgevingswet
· Kabinet stelt Evaluatiecommissie Omgevingswet in (ADS)
De ministerraad heeft op 23 december 2022 de Evaluatiecommissie Omgevingswet (EcO) ingesteld. De commissie bestaat uit 8 leden, inclusief voorzitter Hetty Klavers. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties besloot in 2021 om een onafhankelijke commissie voor de evaluatie van de Omgevingswet in te stellen. Deze commissie zal worden ondersteund door het stafbureau van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli). De Rli krijgt ook zelf een adviserende taak bij de evaluatie van de Omgevingswet.
· Update van de bruidsschat en rijksregels in het DSO (ADS)
In de week van 9 januari voeren we een update uit op de oefenomgeving (pre-productieomgeving) van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Dan komt een nieuwe versie beschikbaar van de toepasbare regels voor Maatregelen op Maat die horen bij de bruidsschat. Ook muteren we juridische regels en laden we een nieuwe versie van de toepasbare regels die horen bij de algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) en de Omgevingsregeling (Or). In de week van 16 januari voeren we een update uit op alle content op de demo-omgeving.
· Dijkgraaf Hetty Klavers leidt evaluatie Omgevingswet (binnenlandsbestuur.nl)
· Het jaar waarin het afstel van de omgevingswet wordt bekendgemaakt (Omgevingsweb)
· Wonen verduurzamen via de Omgevingswet? (Omgevingsweb)
· Evenementenagenda – januari 2023 – Aan de slag met de Omgevingswet
6. Divers nieuws over Natuurlijk Kapitaal en duurzaam bodemgebruik
· Kunnen voedselbossen helpen de landbouw te verduurzamen? (WUR)
In enkele jaren tijd zijn er honderden voedselbossen aangeplant in Nederland. ‘Ze produceren voedsel én dragen bij aan de verduurzaming van de landbouw’, vertelt Jeroen Kruit, projectleider van het project Wetenschappelijke Bodemvorming onder de Voedselbosbouw.
· Stikstof, biodiversiteit en ander gesteggel, ‘herwaardering boerenlandschap nodig’ (NOS)
Na een jaar van boerenprotesten, van gesteggel over stikstofdeposities en piekbelasters moet het in 2023 helemaal anders met en op het Nederlandse platteland. Minister van Landbouw Piet Adema heeft 2023 uitgeroepen tot ‘het jaar van de oplossingen’. Maar hoe gaan die oplossingen eruitzien?
· Bestrijdingsmiddelen met ZZS geinventariseerd (zorgkrant.nl)
Uit RIVM-onderzoek blijkt dat in ongeveer 20 procent van de bestrijdingsmiddelen die in Nederland te koop zijn Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zitten. Nederland én Europa willen dat er zo min mogelijk van deze stoffen in onze leefomgeving terecht komen.
· Pesticiden in de natuur: ‘Wij moeten de Nederlandse overheid opvoeden’ (AD)
· Waarde natuurlijk kapitaal Zuid-Limburg €64-74 miljard (Vrije Universiteit)
7. Divers nieuws over de energietransitie en klimaatverandering
· Het klimaatverhaal van 2022 (KNMI)
Recordzonnig, extreem droog, vier stormen – 2022 is op weergebied een bijzonder jaar. Hoe hangt het bijzondere weer samen met klimaatverandering?
· Aardwarmte gaat warmtekrachtkoppeling vervangen (Nieuwe Oogst)
· De energietransitie verzandt, omdat we alle hindernissen niet in samenhang zien (Trouw)
· Provincies denken verschillend over kernenergie (binnenlandsbestuur.nl)
· Gemeenten verlangen waarborgfonds voor warmte-infra (binnenlandsbestuur.nl)
· Zijn zeewiervelden de nieuwe klimaathelden? (Trouw)
· Bij 1,5 graad opwarming aarde verdwijnt helft gletsjers, blijkt uit studie (RTL Nieuws)
8. Jaaroverzicht 2022: Rijkswaterstaat in beeld
Het jaar 2022 zit er op, een mooi moment om terug te blikken op het afgelopen jaar. 2022 begon stormachtig met verhoogde waterstanden, terwijl de zomermaanden in het teken stonden van extreme droogte en watertekorten. Rijkswaterstaat beleefde een aantal bijzondere mijlpalen, zoals de officiële ingebruikname van Zeesluis IJmuiden en de ontdekking van meer dan 6000 jaar oude graven bij Angeren. Onze mijlpalen waren ook te volgen via onze sociale mediakanalen. Lees verder op de website van Rijkswaterstaat of bekijk het overzicht in de video: onze hoogtepunten van 2022!.
9. Dit was 2022 voor de waterschappen
Het jaar is weer voorbij. Heel Nederland kijkt terug met jaaroverzichten en lijstjes. Ook de waterschappen blikken terug op het afgelopen jaar. Wat speelde er ook alweer in 2022? En wat brengt 2023? Lees verder op de website van de Unie van Waterschappen.
Vanuit of over de regio nog de volgende berichten:
Provincie Overijssel
· NAM lijkt voorlopig af te zien van lozingen in Twente (De Volkskrant)
De NAM lijkt niet van plan de omstreden afvalwaterinjecties onder de grond in Twente spoedig te hervatten. Die werden een jaar geleden na talloze problemen tijdelijk stilgelegd. Een ontbrekende vergunning om vanaf 1 januari weer te kunnen lozen in lege gasvelden, is nog niet aangevraagd, laat het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) weten.
· Overijssel wil 5 miljard van rijk (binnenlandsbestuur.nl)
Het rijk moet meewerken aan alle eisen die Overijssel stelt, anders werkt de provincie niet verder mee aan het maken van een gebiedsplan. Overijssel wil dat het rijk circa vijf miljard euro bijdraagt aan veranderingen die in de provincie noodzakelijk zijn om de natuur- en waterdoelen te halen.
Provincie Gelderland
· GOO special ‘Ondergrond Inzicht – deel 2’ (dinsdag 31 januari, Arnhem)
In de special worden twee voorbeelden uit Gelderland en Overijssel toegelicht, waarbij de ondergrond is gevisualiseerd: bodemverontreiniging in het centrum van Doetinchem en vervanging riolering en bestrijding wateroverlast Zwolle. Ook de leerpunten uit pilots en de tools die zijn ontwikkeld in het landelijke programma Ondergrond Inzicht (onderdeel van het Uitvoeringsprogramma bij het voormalige Convenant Bodem en Ondergrond) worden tijdens de special belicht. Aan de hand van de inzichten uit deze pilots gaan we met elkaar in gesprek over de kansen en uitdagingen voor het visualiseren van de ondergrond.
· Provincie en waterschap sluiten zich aan bij initiatief waterrotonde op Veluwe (h2owaternetwerk.nl)
De provincie Gelderland en waterschap Vallei en Veluwe sluiten zich aan bij het initiatief van papierfabrieken uit Eerbeek en Loenen om middels een circulair watersysteem het gebruik van grondwater voor de productie van papier en karton te beperken. Als het lukt een zogeheten waterrotonde op de Veluwe te realiseren wordt er jaarlijks door de fabrieken 3,6 miljoen m3 bespaard op het gebruik van grondwater.
· 2e leven voor 35 jaar oude Gelderse betonplaten (Provincie Gelderland)
Provincie Groningen
· Stuk minder aardbevingen in Groningen (binnenlandsbestuur.nl)
In het Groningerveld zijn afgelopen jaar 52 aardbevingen door gaswinning gemeten. Dat zijn er een stuk minder dan een jaar eerder. Toen werden 72 zogeheten geïnduceerde aardbevingen gemeten, bevingen met een niet-natuurlijke oorzaak, zoals gaswinning. Dat meldt het KNMI op basis van het jaaroverzicht van aardbevingen.
· Jaaroverzicht aardbevingen 2022 (KNMI)
Provincie Fryslan
· Grondwater was bij aanleg aquaduct A7 al een probleem (Omrop Fryslân)
De problemen met het aquaduct in de A7 zijn niet van vandaag of gisteren. Al bij de aanleg in de jaren ’70 zorgde het grondwater voor complicaties. Toen moest Rijkswaterstaat betalen. Grondwater lijkt een probleem, maar is makkelijk op te lossen, zo legt ingenieur Rinze Herrema van ingenieursbureau Witteveen en Bos uit Heerenveen.
Provincie Drenthe
· Lichtgevend gemaal bij Meppel is klaar om extreme weersomstandigheden op te vangen (RTV Drenthe)
Provincie Flevoland
· Bouw kazerne Zeewolde ‘onvergeeflijke fout’ (binnenlandsbestuur.nl)
Provincie Utrecht
· Weg met die broeikasgassen! Het grondwaterpeil moet omhoog, vindt provincie Utrecht (AD)
De grondwaterstanden in de zomer moeten omhoog. Dat staat in de plannen van de provincie Utrecht om uitstoot van broeikasgassen uit veenbodems te verminderen en bodemdaling af te remmen. De komende twee jaar worden deze plannen uitgevoerd.
Provincie Noord-Holland
· Nieuwe expositie in provinciehuis: Ode aan het landschap (Provincie Noord-Holland)
Provincie Zuid-Holland
· Proefproject tegen bodemdaling in polder Bloemendaal is een succes (AD)
Het proefproject om bodemdaling in de polder Bloemendaal bij Waddinxveen tegen te gaan begint vruchten af te werpen. Met extra waterinfiltratie blijft het grondwater op slootpeil en het veen nat.
· Ook op oudjaarsdag protest tegen PFAS uitstoot bij Chemours (Het Kompas Sliedrecht)
Provincie Zeeland
· Vervuilde grond Perkpolder blijft liggen, akkerbouwers bezorgd (Nieuwe Oogst)
De vervuilde grond in de dijk in het Zeeuwse Perkpolder kan blijven liggen. Dat heeft gemeente Hulst onlangs besloten. Wel moeten er een monitoringsplan, een onderhoudsplan en een inspectieplan komen.
· Kijktip: Het water komt (NTR)
De NTR heeft naar aanleiding van de 70e herdenking van de Watersnoodramp een vierdelige documentaireserie gemaakt onder de titel Het water komt! Presentator is Winfried Baijens. De vier documentaires brengen met archiefmateriaal en indringende ooggetuigenverslagen in kaart hoe de ramp zich kon voltrekken, hoe van tevoren onvoldoende werd geanticipeerd op het dreigende gevaar en wat we hebben geleerd van de ramp. Maar hébben we wel voldoende geleerd? Winfried Baijens (zelf opgegroeid in Zeeland) neemt ons mee terug in de tijd en mee vooruit in de toekomst.
· Heros Sluiskil mag van Raad van State toch Belgisch PFAS-bodemas naar Zeeland halen (AD)
Provincie Noord-Brabant
· Regels voor opslag regenwater vastleggen (Gemeente Tilburg)
De gemeente wil de regels voor waterberging en grondwaterbescherming vastleggen in een nieuw bestemmingsplan. Het opslaan van regenwater is belangrijk om wateroverlast en droogte tegen te gaan.
· Brabant wil niet meer PFAS in belangrijke waterwingebieden (AD)
De provincie Noord-Brabant wil voorkomen dat er meer PFAS in waterwingebieden terechtkomt. Noord-Brabant wil dat de situatie in grondwaterbeschermingsgebieden niet verslechtert. Er mag in elk geval geen grond of baggerspecie naar deze gebieden vervoerd worden waardoor de totale hoeveelheid PFAS toeneemt. Ook voor de verplaatsing van grond binnen deze beschermde gebieden gaan striktere regels gelden. De provincie Noord-Brabant heeft de regels opgenomen in de Omgevingsverordening met het oog op strengere normen die op Europees niveau aan drinkwater zullen worden gesteld.
· Waterschap wil lozingenafspraak met Sabic herbeoordelen (Groene Ruimte)
Waterschap Brabantse Delta gaat een nieuwe beoordeling maken voor het lozen van PFS-houdend afvalwater in de Westerschelde door chemiebedrijf Sabic in Bergen op Zoom. Dit afvalwater loopt door een afvoerleiding van het waterschap. Afgelopen voorjaar meldde Sabic aan de provincie Noord-Brabant jaarlijks circa 50 kilo PFAS in de Westerschelde te lozen. Het bedrijf meldde daarbij te werken aan een sterke vermindering van de lozingen.
Provincie Limburg
· Waarde natuurlijk kapitaal Zuid-Limburg bedraagt circa 70 miljard euro (Groene Ruimte)
De Vrije Universiteit Amsterdam heeft een onderzoek uitgevoerd naar de waarde van natuur en landschap in Zuid-Limburg voor de economie en het welzijn. Het onderzoek komt voort uit gesprekken met de Vereniging tot Natuurbehoud uit de gemeente Eijsden-Margraten en de provincie Limburg.
· Natuur Zuid-Limburg geschat op een waarde van 64 tot 74 miljard euro (BNNVARA)
· Limburgse boeren meten zelf nitraat in bodem (Nieuwe Oogst)
· Drugsdumpingen kostten Venlo in de afgelopen drie jaar ongeveer 400.000 euro (De Limburger)