maandag 17 november 2025

Week-nieuwsbrief RWS Bodem en Ondergrond (47 2025)

1. Verzamelbrief bodem en ondergrond (november 2025)

Staatssecretaris Aartsen (Milieu) heeft de Tweede Kamer per brief geïnformeerd over verschillende onderwerpen rond bodem en ondergrond. Het gaat om de volgende onderwerpen:

1. Invulling van de motie Wingelaar over toepassing van op industriële afvalstromen gebaseerde bouwstoffen.
2. De invulling van de motie lid Wingelaar c.s. over Beaumix.
3. De vaststellingsovereenkomst met Granuliet Import Benelux B.V.
4. Het onderzoek ecologische risicobeoordeling van micro- en nanoplastics.
5. Het verbetertraject diepe plassen: Provincies krijgen een regierol bij het verondiepen van diepe plassen met licht vervuilde bagger en grond. Dat laat demissionair staatssecretaris Thierry Aartsen van Infrastructuur en Waterstaat weten in een brief aan de Tweede Kamer. Lees verder via Staatssecretaris Aartsen: provincies krijgen regierol bij verondiepen zandwinplassen
6. Toezegging uitvoering motie Kostić en Soepboer (borgen dat vervuilers zelf de kosten betalen van de schade die ze met vervuiling door PFAS en de onjuiste toepassing van staalslak veroorzaken betalen).

Lees verder op Verzamelbrief bodem en ondergrond | Informatiepunt Leefomgeving

2. Verantwoordelijkheden voor melden bodemactiviteiten en afgifte milieuverklaring bodemkwaliteit?

Bij de uitvoering van bodemactiviteiten als graven en toepassen van grond zijn vaak meerdere organisaties betrokken. In de praktijk is soms onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het doen van de melding. Dat geldt ook voor het afgeven en ondertekenen van de milieuverklaring bodemkwaliteit. Op 2 nieuwe pagina’s geeft IPLO hierover extra uitleg. Lees verder via Wie is verantwoordelijk voor melden bodemactiviteiten en milieuverklaring bodemkwaliteit? | Informatiepunt Leefomgeving

3. De Monitor: van inzicht naar duurzaam handelen

De werkgroep De Monitor heeft binnen Soil Valley de missie om met actuele, betrouwbare en breed gedragen data de bodem- en omgevingskwaliteit inzichtelijk te maken. Door het meten, volgen en analyseren van cruciale indicatoren (zoals bodemvocht, ecologische biodiversiteitswaarden, nematoden en

nutriënten) willen we trends zichtbaar maken, effecten van maatregelen aantonen en zo onderbouwde keuzes mogelijk maken voor een duurzame leefomgeving. Lees verder via Samen werken aan inzicht en impact – Soil Valley

4. TERRAenVISION 2026: Nature-Based Solutions to facilitate the transition for living within the Planetary Boundaries

Van 7 tot en met 10 september 2026 vindt TERRAenVISION 2026 plaats in Trier (Duitsland). Het onderwerp van het congres is ‘Nature-Based Solutions to facilitate the transition for living within the Planetary Boundaries’. De vijf thema’s zijn:

• Nature-based solutions for agriculture and natural areas (soil, water and landscape)
• Nature-based solutions for natural hazards (Fire, Floods and Droughts)
• Nature-based solutions for urban areas (soil, water and spatial planning)
• Methodologies: how to measure processes and impact of Nature-based solutions
• Science brokers for transitioning to a climate resilient and circular society

Het is nu mogelijk om sessies aan te melden. En reserveer de data alvast in je agenda.

Lees verder op Call for Sessions 2026 – TerraEnVision.

5. Schakel Special op 27 november in Leeuwarden: ook sessies over bodem

In 34 kennissessies en workshops gaat u in gesprek met experts van onder meer IPLO en VNG over wet- en regelgeving, praktijkvragen en actuele onderwerpen zoals woningbouw, energietransitie, stookinstallaties en de omgevingsvisie. U kunt vakgenoten ontmoeten, ervaringen uitwisselen en zich verdiepen in kennis over de fysieke leefomgeving. In het programma zitten ook sessies over bodem. Lees verder via Schakel Special 27 november in Leeuwarden | Informatiepunt Leefomgeving. Aanmelden kan via deze link: Schakel Special 2025.

6. Nieuwsbrieven en bijeenkomsten

Bijeenkomsten

• Lustrumeditie Nationaal Congres Bodemdaling op SS Rotterdam – 20 november – Slappe bodem
  Op 20 november vieren we de lustrumeditie van het Nationaal Congres Bodemdaling ‘10 jaar op koers’ op het SS Rotterdam. Onder leiding van dagvoorzitter Thomas van Zijl blikken we terug op bereikte resultaten in de afgelopen 10 jaar en kijken we vooruit naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. We gaan in op (on)mogelijkheden voor gemeenten bij de aanpak van bodemdaling voor bestuurders, beleidsadviseurs, uitvoerende partners en natuurlijk de inwoners.
• Informatiebijeenkomsten nieuwe versies BRL SIKB 7500 en BRL 9335 – SIKB
  In januari 2026 zal het Ministerie I&W de nieuwe versies van BRL SIKB 7500 ‘Bewerken van verontreinigde grond en baggerspecie’ en BRL 9335 ‘Grond’ aanwijzen in de Rbk2022. Er geldt een overgangstermijn van 15 maanden voor de certificaathouders om het schema toe te gaan passen. Op 20 en 25 november 2025 organiseert SIKB in Zaltbommel en in Zwolle twee informatiebijeenkomsten waarin de wijzigingen nader worden toegelicht.
• Samenleven met bacteriën, hoe doen we dat? –  Dinsdag 25 november 2025 | 13:00 – 17:30 uur 📍 ARTIS en Micropia, Amsterdam
  Bacteriën: vaak zien we ze als ziekmakers, maar ze zijn óók onze bondgenoten. Ze helpen bij gezonde bodems, het zuiveren van water, zelfherstellende materialen en zelfs het opwekken van energie. Tijdens deze middag ontdek je wat de bijdrage van bacteriën aan onze leefomgeving is en ga je in gesprek over de kansen en dilemma’s van toepassingen. Je bent van harte welkom bij deze bijeenkomst van de Lichtkogel over bacteriën.
• Schakel Special 27 november in Leeuwarden | Informatiepunt Leefomgeving
  In 34 kennissessies en workshops gaat u in gesprek met experts van onder meer IPLO en VNG over wet- en regelgeving, praktijkvragen en actuele onderwerpen zoals woningbouw, energietransitie, stookinstallaties en de omgevingsvisie. U kunt vakgenoten ontmoeten, ervaringen uitwisselen en zich verdiepen in kennis over de fysieke leefomgeving. Aanmelden kan via deze link: Schakel Special 2025.
• Symposium: Duurzaam Grondverzet in Oost-Nederland 4 december – BodemBreed Forum
  Grond is de grootste materiaalstroom binnen de circulaire economie. Toch wordt er vaak gekozen voor laagwaardig (her)gebruik, terwijl schone grond steeds schaarser wordt. Hoe kunnen we dit slimmer, duurzamer en regionaal beter aanpakken? De vereniging BodemBreed Forum organiseert samen met ‘Onder Twente’ (regionale samenwerking ondergrond) een symposium over duurzaam grondverzet in  op donderdag 4 december a.s. Enschede.
• WereldBodemDag – 4 december 2025 – Utrecht – Expertise Netwerk Bodem en Ondergrond
  Ook dit jaar vieren we weer Wereldbodemdag! Tijdens Wereldbodemdag verbinden we disciplines, generaties, regio’s en bodems en geven we samen richting aan de toekomst van de (gezonde) bodem. Dit doen we met een verassend programma waarin beleving, inhoud en creativiteit centraal staan. Verwacht workshops en presentaties die tot de in bodem gaan, discussies die leiden tot vruchtbare ideeën en krijg voet aan de grond bij allerlei collega’s in het veelzijdige bodemwerkveld. Voor de aanwezigen een uitgelezen kans om kennis en netwerk op te doen, tot nieuwe inzichten te komen en bij te dragen aan een duurzame toekomst voor onze bodems.
• “Er is weer ruimte… aanpak en beheer van nazorg- en stortlocaties in de Lage Landen naar een hoger niveau” – 20 januari 2026- Breda – Save the date!
  Overal in Vlaanderen en Nederland liggen terreinen met potentieel: voormalige stortplaatsen en saneringslocaties die, mits slim aangepakt, beschikbaar kunnen komen voor maatschappelijke doelen zoals natuurontwikkeling, energieproductie, recreatie of woningbouw.
• Verbinden van bodem en klimaatadaptatie in beleid en in klimaatstresstesten – 27 januari 2026 – Expertise Netwerk Bodem en Ondergrond
  Klimaatadaptatie is een veelgebruikte term, maar wat betekent klimaatadaptatie voor de bodem? In 2025 spendeert het Platform Bodembeheer aandacht aan deze kernvraag in het themajaar Klimaatadaptatie. Deze bijeenkomst is de tweede van drie bijeenkomsten van dit themajaar. In de eerste bijeenkomst is gezocht naar praktijkvoorbeelden van klimaatadaptatie en de rol van de bodem daar bij, inclusief handelingsperspectieven voor de bodem.
• Reminder Oproep voor Bijdragen –  Symposium Bodem Breed (16 april, Utrecht)
  Op donderdag 16 april 2026 vindt Symposium Bodem Breed plaats. Dit jaar zijn de gemeente Utrecht en de provincie Utrecht onze gastorganisaties. Noteer je de datum alvast in je agenda? Indienen van voorstellen voor presentaties, sessies of andere bijdragen kan tot en met vrijdag 28 november 2025.

7. Nieuws over de Omgevingswet

• Vergunning verplicht voor waterlozing open bodemenergiesystemen – Omgevingsdienst NL
  Met het van kracht worden van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is voor de aanleg en het gebruik van open bodemenergiesysteem het een en ander veranderd. Voor de gebruiker en voor de provincie (als bevoegd gezag). Was voor lozen van water op het riool tijdens het gebruik en de reiniging van open bodemenergiesystemen eerst een melding voldoende, met ingang van 1 januari 2026 moet dit onderdeel zijn van de vergunning.
• Einde TAM-IMRO: vergroot uw kennis op de Schakel Special | Informatiepunt Leefomgeving
  Gemeenten kunnen vanaf 1 januari 2026 geen gebruik meer maken van TAM-IMRO omgevingsplannen en voorbereidingsbesluiten. Een belangrijk onderwerp, dat vraagt om de juiste voorbereiding en om keuzes. Op de Schakel Special kunt u al uw vragen stellen.
• Geef iplo.nl een rapportcijfer | Informatiepunt Leefomgeving
• Uitspraken Omgevingswet – PONT Omgeving

8. Nieuws over Biodiversiteit en duurzaam bodemgebruik

• Onderzoek: schade door landbouw miljarden groter dan opbrengsten – Duurzaam Ondernemen
  De Nederlandse landbouw is een succesverhaal met een hoge prijs. 
Jaarlijks voegen we €13,3 miljard toe aan economische waarde, maar veroorzaken €18,6 miljard 
aan maatschappelijke kosten voor bodem, water, natuur, klimaat en onze gezondheid. Met The Hidden Bill leggen Robin Food Coalition en Transitiecoalitie Voedsel die verborgen rekening bloot. Het onderzoek, dat is uitgevoerd door Deloitte, laat zien dat verduurzaming niet alleen noodzakelijk is, maar ook loont: een landbouw die werkt binnen de draagkracht van de aarde, levert maatschappelijke én economische winst op.
• CBS: gebruik bestrijdingsmiddelen in landbouw met een vijfde afgenomen
• Gezondheidsraad wil meer natuurlijke bescherming van gewassen
• Natuurvriendelijk bouwen op de Noordzee: eerste inzichten en hoe verder? – EBN
  Op woensdag 8 oktober organiseerde EBN voor de tweede keer een bijeenkomst voor het netwerk Vrouwen voor de Noordzee van het Noordzeeoverleg (NZO), op haar kantoor. Dit netwerk is geïnitieerd door Sybilla Dekker, voorzitter van het NZO, en heeft als doel vrouwen met elkaar in contact te brengen, te inspireren en het makkelijker te maken elkaar te vinden in het werkveld.
• Antonie: maakt onzichtbare bodembiologie meetbaar – Soil Valley
  Vanaf september 2025 heeft Soil Valley start-up HAL24K Agri een nieuwe naam: Antonie. Waarom? Omdat deze naam beter past bij het doel dat deze pionier op het gebied van bodembiologie-metingen heeft. De naam Antonie verwijst naar de zeventiende-eeuwse zakenman en wetenschapper Antonie van Leeuwenhoek. Antonie zag door zijn zelfgebouwde microscoop aaltjes (nematoden), die voor het blote oog onzichtbaar waren. Zijn beschrijvingen van deze nematoden veranderden de wetenschap. Ook Antonie onthult onzichtbare bodembiologie. En maakt het onzichtbare meetbaar, maar dan met moderne technologie zoals artificial intelligence (AI).
• Minder chemie, meer thee? – Soil Valley

9. Nieuws over de Circulaire economie

• Rijk en industrie zetten handtekening onder Bouwmaterialenakkoord – Duurzaam Ondernemen
  De Nederlandse bouwmaterialenindustrie en het Rijk hebben op 7 november het Bouwmaterialenakkoord ondertekend. In dit akkoord staan afspraken die de bouwsector helpen om de beschikbaarheid van grondstoffen te vergroten en milieuschadekosten in de materiaalketens zo veel mogelijk te beperken. Dit draagt bij aan een gezonde leefomgeving en verkleint de afhankelijkheid van niet-Europese landen.
• ‘Nieuw kabinet moet naast energie ook op materialen focussen’
  Voormalig ASML-topman Peter Wennink roept het nieuw te vormen kabinet op om de Nederlandse economie toekomstbestendig, internationaal concurrerend en weerbaar te maken. Het verdienvermogen moet worden versterkt door focus op zes internationale groeimarkten, waaronder innovatieve chemie. Deze sector richt zich op circulaire processen, biobased grondstoffen en veilige alternatieven voor gevaarlijke stoffen, ondersteund door een duurzaam energiesysteem met concurrerende prijzen.
• Van wastafel tot Waal: VR-reizen onthullen de wereld van microplastics – Emerce
  Museum De Bastei neemt bezoekers mee op een wervelende ontdekkingsreis in de nieuwe tentoonstelling De Grote Reis van Klein Plastic. In verschillende Virtual Reality-experiences ontdekken bezoekers hoe alledaags plastic uit badkamer, tuin of garage afbreekt tot onzichtbare microplastics die in de rivier terechtkomen. De VR-experiences onthullen daarmee een tot nu toe onzichtbare wereld van plastic. De tentoonstelling is nu te beleven tot en met 14 juni 2026.

10. Nieuws over de energietransitie en klimaatverandering

• Carbon farming: van koolstofprobleem naar klimaatoplossing? – Soil Valley
  Carbon farming wordt ook wel koolstofboeren genoemd. Waar het bij deze landbouwpraktijken om draait? Om koolstofopname uit de lucht en koolstofopslag in de bodem, planten en bomen. Boer en natuur hebben hier baat bij. Dat maakt carbon farming zo’n krachtig instrument tegen klimaatverandering, met wereldwijde mogelijkheden.
• Keijzer geeft gemeenten extra jaar voor warmteprogramma
  Demissionair minister van Ruimtelijke Ordening Mona Keijzer (BBB) wil gemeenten een jaar extra tijd geven om hun warmteprogramma vast te stellen. In plaats van uiterlijk 31 december 2026 krijgen gemeenten tot 31 december 2027 de tijd. Verder treedt de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie naar verwachting op 1 juli 2026 in werking, een half jaar later dan werd voorzien.
• Gebruiken we in 2050 nog net zo veel olie, steenkool en aardgas als nu?
  Een wereld die in 2050 nog net zo veel fossiele brandstoffen gebruikt als nu of een toekomst waarbij we fors minderen: het is allebei nog mogelijk. Waar het op uitkomt, hangt af van het klimaatbeleid dat landen gaan voeren, blijkt uit onderzoek van het Internationaal Energie Agentschap (IEA), een organisatie van vooral rijke landen die data verzamelt over energiemarkten.
• Klimaatbeleid zit wereldwijd muurvast, opwarming van de aarde blijft toenemen | de Volkskrant
  De aarde zal eind deze eeuw, bij voortzetting van huidig beleid, 2,6 graden warmer zijn. Zelfs als alle landen zich aan klimaatbe­lof­ten houden, stoot de mens in 2035 twee keer zoveel broei­kas­gas­sen uit als nodig is om de afspraken van Parijs te halen.
• Zelfs in groenste scenario IEA warmt de wereld 1,65 graden op
• Leon Simons (Club van Rome NL): ‘Houd rekening met 3 graden opwarming rond 2050’
• Klimaattop lijkt nu al vertraging op te lopen, ‘agenda nog niet vastgesteld’ | BNR Nieuwsradio

11. Nieuws over klimaatadaptatie en Bodemdaling

• Verdaas op Deltacongres: ‘We kunnen niet meer alles faciliteren zoals we deden’
  Op het Deltacongres in Breda hield Co Verdaas een stevige maar hoopvolle boodschap voor de aanwezigen uit de watersector en daarbuiten. Zijn kernpunt: de delta is een levend systeem, de grenzen aan de maakbaarheid komen in zicht en de verschuiving van hoofdwatersysteem naar regio’s en ruimtelijke keuzes is onomkeerbaar. “We lopen tegen de grenzen aan van de maakbaarheid.”
• Deltacommissaris: ga nu al in gesprek over toekomst waterbeheer
• Stootkussens kunnen Nederland beschermen tegen de oprukkende zee | Trouw
  Hoe kan Nederland het best worden beschermd tegen de stijgende zeespiegel? Door de natuur een deel van het werk te laten doen. Om Nederland in de toekomst veilig te houden bij een stijgende zeespiegel, moet het van nature aanwezige zand en slib langs een brede kuststrook worden ingezet om stootkussens te vormen tegen de oprukkende zee.
• Natuur kan helpen bij bescherming tegen zeespiegelstijging – Haven en Transport
• Nieuwe deltavisie ziet zand, slib en getij als bondgenoten tegen stijgende zeespiegel: ‘Laat de natuur het werk doen’ – NRC
• In Lauwersoog moet dijkgat bescherming bieden tegen zeespiegelstijging
  In het Groningse Lauwersmeergebied werkte de hele watersector samen aan een opvallend project. Daar is een gat in de dijk gemaakt, juist om het gebied op natuurlijke manier voor te bereiden op een hogere zeespiegel. Door dat gat kan de zee met eb en vloed in- en uitstromen in een soort binnenmeertje. Elke keer blijven een beetje slib en sediment achter. Die ophopingen dienen als een soort stootkussens tegen de zee en zullen uiteindelijk de gevolgen van rampen of dijkdoorbraken verminderen.
• Nieuwe kaart brengt klimaatrisico’s voor Nederlands erfgoed in beeld – De Erfgoedstem
  Klimaatverandering vormt een groeiende bedreiging voor musea, monumenten, collecties, archeologische vindplaatsen en groen erfgoed. Om de risico’s inzichtelijk te maken, heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) samen met de stichting Climate Adaptation Services (CAS) een kaart ontwikkeld die laat zien waar hitte, droogte, wateroverlast en overstromingen het Nederlandse erfgoed kunnen raken.
• Opinie: ‘Zoet water onvoldoende factor bij woningbouw’ | Praat mee | AD.nl

12. Divers nieuws over (grond)water

• Drinkwaterbedrijven willen verbod op PFAS-pesticiden
  Afgelopen zomer kondigde het Deense milieuagentschap aan 23 PFAS-houdende gewasbeschermingsmiddelen te verbieden. In het grondwater werden te hoge doses aangetroffen van een PFAS-houdend afbraakproduct dat deze pesticiden achterlaten. In lijn daarmee pleit Vewin, de branchevereniging van Nederlandse drinkwaterbedrijven, nu voor een vergelijkbaar verbod.
• Veel meer PFAS in pesticiden: grote zorgen om drinkwater | Argos – onderzoeksjournalistiek – HUMAN/VPRO
• Onderzoek naar PFAS-pesticiden in 7 Nederlandse provincies
• Vewin: CLM-rapport toont aan dat gebruik van PFAS in bestrijdingsmiddelen snel verboden moet worden – Vewin
• Het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn schiet tekort: zorgen over effectiviteit en uitlegbaarheid    – Unie van Waterschappen
  De Unie van Waterschappen heeft gereageerd op de nieuwe internetconsultatie voor het 8e Actieprogramma Nitraatrichtlijn van het ministerie van LVVN. Dit programma bevat maatregelen om de uitspoeling van meststoffen naar het water te beperken, zoals in Europees verband afgesproken is.
• Kenniswebinar Dutch Water Authorities: Samen leren over effluent – Unie van Waterschappen

13. Nieuws uit de regio

Vanuit of over de regio nog de volgende berichten:

Provincie Groningen       

• Aardbeving bij Zeerijp in Groningen | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl
  In Zeerijp heeft afgelopen nacht, donderdag 13 op vrijdag 14 november om 01.16 uur een aardbeving plaatsgevonden. Het KNMI stelde de kracht van de beving vast op 3,4 op de schaal van Richter. Er vond om 6.39 uur een naschok plaats met een kracht van 2,1. De aardbeving in Zeerijp is de op twee na zwaarste beving ooit in Groningen gemeten.
• Een van zwaarste aardbevingen in Groningen – Provincie Groningen
• In Lauwersoog moet dijkgat bescherming bieden tegen zeespiegelstijging
  In het Groningse Lauwersmeergebied werkte de hele watersector samen aan een opvallend project. Daar is een gat in de dijk gemaakt, juist om het gebied op natuurlijke manier voor te bereiden op een hogere zeespiegel. Door dat gat kan de zee met eb en vloed in- en uitstromen in een soort binnenmeertje. Elke keer blijven een beetje slib en sediment achter. Die ophopingen dienen als een soort stootkussens tegen de zee en zullen uiteindelijk de gevolgen van rampen of dijkdoorbraken verminderen.
• PFAS ontdekt in grond Klein Nienoord – Dagblad van het Noorden

Provincie Fryslan

• PFAS-vervuiling vliegbasis in landelijke ’top 3′ zegt Wetterskip – Omrop Fryslân
  De PFAS-vervuiling op de Leeuwarder vliegbasis en de verspreiding van het spul door de Jelsumer Feart is landelijk een van de grootsten in zijn soort. Dat zei Wetterskip Fryslân donderdag tijdens een bewonersbijeenkomst.
• Terugblik op de Wadden Open Data Dag 2025
  Op dinsdag 4 november 2025 kwamen ruim tachtig deelnemers bijeen tijdens de Wadden Open Data Dag 2025 in Leeuwarden. Een inspirerende dag vol kennisuitwisseling, nieuwe ideeën en gesprekken over het belang en beter gebruik van data voor het Waddengebied.
• Te veel PFAS in rioolwater Heerenveen, Sneek en Vlieland: hier kwamen de stoffen vandaan – Leeuwarder Courant
• Natuurgebied Mokkebank bij Laaksum officieel opgeleverd | Fryslan
• Fryslân eerste provincie met plan voor natuurbrandbeheersing | Fryslan

Provincie Drenthe

• Onderzoek PFAS-pesticiden vraagt om extra bescherming van Drents grond- en drinkwater | Provincie Drenthe
  De provincie Drenthe heeft samen met zes andere provincies en Vewin (vereniging van waterbedrijven in Nederland) een onderzoek laten doen naar het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen die PFAS bevatten (PFAS-pesticiden) en de risico’s daarvan voor bodem en grondwater. Hoewel het totale gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in Nederland daalt, is het gebruik van PFAS-pesticiden de afgelopen jaren toegenomen. Via afbraakproducten (zoals TFA) kan dit in het grondwater terechtkomen. PFAS komt ook vrij uit andere bronnen zoals geneesmiddelen, cosmetica, drijfgassen en brandblusschuim. Dat vraagt om extra maatregelen om grondwater en bodem te beschermen.
• NAM mag doorgaan met gaswinning Drentse velden – RTV Drenthe
  De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) hoeft de gaswinning in twee oude Drentse gasvelden niet te staken. Dat heeft de Raad van State besloten. Stichting Boven Gas had een spoedverzoek bij de Raad neergelegd.
• Harm doet explosieve vondst in Borger: ‘Ik had het staartstuk in mijn hand’ – RTV Drenthe

Provincie Overijssel

• Overijssel zet koers uit voor schoner water: van bronbescherming tot regie op lozingen
  De provincie Overijssel presenteert een pakket aan maatregelen om de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater te verbeteren. In een informatiebrief aan Provinciale Staten schetst het college hoe het met een KRW-impuls en een nieuwe Uitvoeringsagenda Bescherming Drinkwaterbronnen toewerkt naar de Europese deadline van eind 2027 en daar voorbij. De provincie benadrukt dat de opgave in nauwe samenwerking met Vitens, waterschappen, gemeenten en LTO-Noord wordt opgepakt.
• Wierden wordt voorbeeldgebied voor schoon drinkwater – Oost.
• Dijk tussen ’s-Heerenbroek en IJsselmuiden op de schop – RTV Focus
  De IJsseldijk tussen ’s-Heerenbroek en IJsselmuiden gaat de komende jaren flink op de schop. Het Waterschap Drents Overijsselse Delta heeft een voorstel klaar liggen om het hele traject in zes delen te versterken. Bewoners mogen tot 22 december reageren.
• Hengelo zet druk op asfaltfabriek ACT met dwangsom van één miljoen euro bij eerstvolgende overtreding – Twente FM
  Burgemeester Sander Schelberg van Hengelo dreigt Asfalt Centrale Twente (ACT) met een dwangsom van één miljoen euro als die bij een eerstvolgende meting opnieuw te veel schadelijke stoffen uitstoot. De laatste meting is afgelopen september uitgevoerd. “Deze resultaten verwachten we elk moment. Op het moment dat er overschrijdingen zijn, wordt direct de dwangsom van 1 miljoen euro opgelegd”, zegt een woordvoerder van de gemeente Hengelo.

Provincie Flevoland

• Omroep Flevoland – Nieuws – Strijd tegen bodemdaling wordt gezamenlijk opgepakt
  Als je als boer je gewassen ziet wegrotten, dan wil je dat daar iets aan gedaan wordt. Aan bodemdaling wel te verstaan. Want voor zo’n vijftig tot zestig agrariërs in Flevoland is dat een serieus probleem. Maar tot nu toe konden de landbouwsector, het waterschap en de provincie het niet eens worden over de aanpak ervan. Dat moet nu veranderen.
• Drie proefterpen in IJsselmeer eerste stap naar dijkversterking Lelystad
  Langs de IJsselmeerdijk bij Lelystad verrijzen nog voor het einde van dit jaar drie proefterpen uit het water. Die dienen ter voorbereiding op de dijkversterking die Waterschap Zuiderzeeland en aannemerscombinatie Boskalis en Van Oord (Combinatie IJsselmeerdijk) vanaf medio volgend jaar uitvoeren.
• Omroep Flevoland – Nieuws – De dijk een stukje opschuiven voor een boulevard, strand en woningen: het mag nu wel
• Herstel natuureilandjes Eemmeer
  Het Eemmeer en het Gooimeer waren voor de aanleg van de Afsluitdijk onderdeel van de Zuiderzee en zijn ontstaan na inpoldering van zuidelijk Flevoland in 1968. De meren vormen de smalle strook water tussen het ‘oude’ land (Noord-Holland/Utrecht/Gelderland) en het ‘nieuwe’ land (Flevoland).

Provincie Gelderland

• Extra geld voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer
  De komende 3 jaar geeft het Rijk ruim € 10 miljoen per jaar aan onze subsidieregeling voor natuur- en landschapsbeheer op agrarische grond. Dat is grond voor het verbouwen van gewassen (groente en granen) of het houden van dieren. Dit extra bedrag helpt de boerennatuur te versterken en herstellen.
• Vier Gelderse gemeenten zetten stap richting fusie
  De gemeenten Doesburg, Duiven, Westervoort en Zevenaar stappen hoogstwaarschijnlijk in het huwelijksbootje. Voorstanders zien vooral kansen of benadrukken de noodzaak, maar in de gemeenteraden klinkt ook twijfel over fuseren. Een rondje langs de velden.
• Nieuwe dijk beschermt tegen water én vertelt het verhaal van vroeger – Omroep Gelderland
  Na jaren van plannen en bouwen is de dijkversterking tussen het Zuid-Hollandse Gorinchem en het Gelderse Waardenburg voltooid. Vier jaar geleden ging de eerste schop de grond in, nadat uit onderzoek bleek dat de Waalbandijk niet sterk genoeg was om de toenemende druk van rivierwater en klimaatverandering te weerstaan.
• Plan ter inzage voor nevengeul aan Gelderse kant van stuw Grave

Provincie Utrecht

• Onderzoek naar PFAS in regenwater gestart | provincie Utrecht
  De provincie Utrecht start samen met onderzoeksinstituut KWR een onderzoek naar PFAS in regenwater. Dit onderzoek is gestart, omdat in het grondwater verschillende PFAS stoffen te meten zijn waarvoor geen duidelijke bron is aan te wijzen. De analyse van regenwater moet duidelijk maken of neerslag een van de bronnen is van deze stoffen. 
• Onderzoek: Pesticiden bron van ruim duizend kilo PFAS-vervuiling per jaar | provincie Utrecht
  De provincie Utrecht heeft samen met zes andere provincies en Vewin (Vereniging van waterbedrijven in Nederland) onderzoek laten doen naar het gebruik en de verspreiding van PFAS houdende pesticiden. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeks- en adviesbureau CLM en toont aan dat in Utrecht jaarlijks ongeveer 1000 kilo PFAS-pesticiden wordt gebruikt. Dankzij het onderzoek is er een beter beeld van het gebruik, de verspreiding en de risico’s van deze stoffen voor grondwater en bodem.
• Utrecht nog niet op koers voor klimaatdoelen 2030 | provincie Utrecht
  De provincie Utrecht ligt, net als de rest van Nederland, nog niet op koers om de klimaatdoelen voor 2030 te halen. De nieuwste cijfers uit de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) laten zien dat in het huidige tempo de uitstoot van broeikasgassen in Utrecht 38 tot 47 procent lager uitvalt dan in 1990. Aanvullende maatregelen zijn nodig om het doel van 55 procent minder uitstoot in 2030 te halen.
• 4,2 Miljoen subsidie voor (drink)waterpark aan ’t Goeie Spoor
• 8 miljoen euro beschikbaar voor duurzame investeringen op het boerenerf | provincie Utrecht
• Verouderde bedrijventerreinen krijgen weer toekomst | provincie Utrecht
• Sloop Kamp van Zeist klaar: gebouwen worden natuur | provincie Utrecht
• Klimaatburgemeesters en provincie trappen Klimaatweek samen af | provincie Utrecht

Provincie Noord-Holland

• Gebruik van PFAS-pesticiden en risico’s voor grondwater en bodem
  7 provincies en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (VEWIN) hebben gezamenlijk onderzoek laten uitvoeren naar het gebruik van PFAS-bevattende gewasbeschermingsmiddelen.
• Amstelveen en waterschap werken samen aan klimaat en water – Waternieuws
  Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en gemeente Amstelveen gaan samenwerken aan uitdagingen voor waterveiligheid, het veranderende klimaat, biodiversiteit en schoon water. Ze tekenden hiervoor de Strategische Samenwerkingsagenda 2025-2033.
• Geschiedenis is deel Klaar voor Water campagne HHNK.
• Resten van oude nederzetting gevonden bij graafwerkzaamheden voor azc aan Opperdoezerpad in Medemblik | Noordhollands Dagblad
• Zuidasdok gunt vernieuwing knooppunt aan Amstel Verbindt
• Versnelling aanleg natuur in 5 gebieden: provincie zet weer stap vooruit
• Nationale Klimaatweek: ook Noord-Holland draagt haar steentje bij bij aan een gezond en toekomstbestendig klimaat

Provincie Zuid-Holland

• GroenLinks-PvdA: Ook in Voorschoten staalslakken | Sleutelstad
  Uit antwoorden op vragen van GroenLinks-PvdA blijkt dat ook in Voorschoten staalslakken gebruikt zijn in de openbare ruimte. Al enige tijd doen gerenommeerde journalistieke media als de Groene Amsterdammer, Investico en NU.nl onderzoek naar de aanwezigheid van de giftige staalslakken in de grond van verschillende gemeenten.
• Zuid-Holland wil deal met Chemours, maar betaalt niet mee
  Tijdens een begrotingsdebat afgelopen woensdag hebben de provinciale staten van Zuid-Holland een VVD-motie aangenomen die oproept tot een ‘PFAS-deal’ met chemiebedrijf Chemours in Dordrecht. De VVD trekt een parallel met de maatwerkafspraak die in september tot stand tussen het rijk en de Noord-Hollandse staalfabriek Tata Steel. Tegelijkertijd namen de staten een D66-motie aan, die een mogelijke PFAS-deal sterk begrenst: er mogen geen publieke middelen naar toe.
• Delflands geduld met vervuilende tuinder is op en legt hem forse sanctie op
  Het Hoogheemraadschap van Delfland legt een tuinder in de Woudse Droogmakerij een last onder dwangsom op van 100.000 euro. Dit bedrag moet het bedrijf betalen wanneer het opnieuw illegaal loost op het oppervlaktewater.
• Meer dan €600 miljoen euro naar Zuid-Hollandse woningen en infrastructuur – Provincie Zuid-Holland
• Klimaatweek 2025 afgetrapt in Zuid-Holland: provincie en klimaatburgemeesters bundelen krachten – Provincie Zuid-Holland

Provincie Zeeland

• Deltacommissaris: ‘Zeeland, wisselpolders zijn nodig’ – Omroep Zeeland
  Deltacommissaris Co Verdaas roept Zeeland dringend op de proef met wisselpolders bij Hoedekenskerke door te laten gaan. Wisselpolders zijn een serieuze oplossing voor de bescherming tegen hoog water en de stijgende zeespiegel, zo zei hij op het Nationale Deltacongres in Breda.
• Wisselpolder nodig voor de veiligheid: ‘Dit gaat over de toekomst van Zeeland’ – Omroep Zeeland
• Dijkversterking Hansweert ruim op schema en binnen budget | Waterschap Scheldestromen
  Het project Dijkversterking Hansweert is in de afrondende fase. Daardoor komt er steeds beter inzicht in de resterende werkzaamheden en de financiële stand van zaken. De versterking wordt naar verwachting in het voorjaar van 2026 afgerond, ruim anderhalf jaar eerder dan gepland. Ook blijft het project ruim binnen de begroting.
• Dijkversterking Hansweert niet alleen sneller, maar ook een stuk goedkoper klaar – Omroep Zeeland
• Nederlandse rechter bevoegd in PFOS-zaak tegen 3M: belangrijke eerste overwinning – Vissersbond
  In een belangrijke juridische overwinning voor de Nederlandse visserij heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant op 12 november 2025 geoordeeld dat de Nederlandse rechter bevoegd is om kennis te nemen van de schadeclaim tegen chemiebedrijven 3M Belgium en 3M Company (Verenigde Staten). De Nederlandse Vissersbond heeft deze zaak aangespannen namens een visser en zijn vennootschap onder firma (Hoebeke en Hoebeke v.o.f.) in wat als een proefproces dient.
• Zeeland overhandigt propositie ‘Zeeland en het belang van de Clean Industrial Deal: het behoud van de industrie in Zeeland’ in Brussel | Provincie Zeeland
• Wegensteunpunt Scharendijke klaar voor de toekomst

Provincie Noord-Brabant

• Inwoners Moerdijk krijgen te horen dat hun dorp mogelijk verdwijnt
  Inwoners van het Brabantse dorp Moerdijk kregen gisteravond op een informatiebijeenkomst van de gemeente een moeilijke boodschap. Het hele dorp en alle 1100 inwoners moeten mogelijk plaatsmaken voor de energietransitie en zo ‘verantwoordelijkheid nemen voor een nationale opgave’.”
• Nieuw kaartverhaal laat zien hoe Brabant zich voorbereidt op hoogwater en extreme neerslag – Brabant
  De provincie Noord-Brabant werkt samen met partners aan bescherming tegen hoogwater en extreme neerslag. In een nieuw kaartverhaal zie je hoe dat gebeurt – van dijkversterking tot samenwerking over de (provincie)grens.
• Wat als de bui van Limburg in Oost-Brabant valt? – Waterschap Aa en Maas
• Wat als … er heel veel regen valt? | Waterschap Brabantse Delta
• Ontwerp-projectbesluit en ontwerp-vergunningen dijkverbetering Cuijk-Ravenstein ter inzage – Waterschap Aa en Maas
  We gaan de dijk tussen Cuijk en Ravenstein verbeteren. In de periode van woensdag 12 november tot en met dinsdag 23 december leggen we het ontwerp-projectbesluit en de ontwerp-vergunningen voor de dijkverbetering ter inzage. Het ontwerp van de dijk en het milieueffectrapport vormen de bijlagen bij dit ontwerp-projectbesluit.
• Plan voor nieuwe nevengeul bij stuw Grave ter inzage • Nieuws uit het Land van Cuijk – Omroep Land van Cuijk
• IVN-lezing over UNESCO Geopark Schelde Delta – Het nieuws uit Halsteren en de Zuidwesthoek
  Natuurgids van het IVN George Koenders spreekt op woensdag 19 november over het Geopark Schelde Delta. Deze lezing in Bezoekerscentrum De Kraaijenberg aan Fianestraat 21 te Bergen op Zoom is voor iedere belangstellende toegankelijk en begint om 19.30 uur.
• Omroep Brabant mee op ontdekkingstocht in Wijboschbroek – Waterschap Aa en Maas
• Inloopbijeenkomst over aanleg natuurstrook Meerkensloop bij Volkel en Boekel – Waterschap Aa en Maas
• ‘Brabantse’ natuurfilm wint publieksprijs Wildlife Film Festival Rotterdam – Brabant
• Roosendaal hijst klimaatvlag in de Nationale Klimaatweek

Provincie Limburg

• Beaumix blijft toegestaan bij verbreding A2 Limburg | Infrasite
  Ondanks politieke druk om terughoudend te zijn met het gebruik van Beaumix, blijft het materiaal toegestaan bij de verbreding van de A2 in Limburg. Dat blijkt uit de Verzamelbrief bodem en ondergrond van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Volgens staatssecretaris Thierry Aartsen (VVD) voldoet Beaumix aan de geldende milieukwaliteitseisen en kan het ‘verantwoord worden toegepast’.
• Eerste verbeterde rifblokken voor dijkversterking Buggenum geplaatst
  In het Limburgse Buggenum zijn deze week rifblokken in het water geplaatst als onderdeel van de dijkversterking. Het gaat om een verbeterde versie van deze waterdoorlaatbare golfbrekers, die tegelijk een habitat bieden voor de flora en fauna langs de Maas en een biofilter opleveren.

Caribisch Nederland

• BC Bonaire wil milieutoezicht in eigen hand houden
• Curaçao krijgt 63 miljoen voor stroomnet, Aruba 54 miljoen