Week-nieuwsbrief RWS Bodem en Ondergrond (34 2025)

1. Bundel ‘Anders werken werkt’ biedt inspiratie voor samenwerken

De bundel ‘Anders werken werkt’ bevat lessen uit de praktijk van de Omgevingswet. Ter inspiratie voor iedereen die werkt aan maatschappelijke opgaven of te maken heeft met organisatieverandering in de publieke sector. De bundel is ten doop gehouden tijdens het slotevenement van het programma Aan de slag met de Omgevingswet op 3 juli 2025. In de bundel ‘Anders werken werkt’ delen tientallen professionals – van uitvoerders tot bestuurders – hun ervaringen met anders werken aan maatschappelijke opgaven. De bundel (ook online in te zien) brengt kennis en ervaringen samen, die zijn opgedaan met het ontwerp, de invoering en implementatie van de Omgevingswet. Lees verder op de website van het IPLO.

2. Utrecht rolt nieuwe klimaatadaptatiemaatregelen uit

De provincie Utrecht gaat de komende jaren inzetten op maatregelen tegen hittestress, droogte en wateroverlast. Dat staat in het Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptatie 2025-2028, waarin water en bodem een sleutelrol spelen. Het plan bouwt voort op eerdere initiatieven, maar legt meer nadruk op structurele, gebiedsgerichte oplossingen om de natuurlijke veerkracht van het bodem- en watersysteem te versterken. Lees verder op de website van H2Owaternetwerk. 

3. Eerste vluchten zitten erop, grootschalig bodemonderzoek FRESHEM van start

De eerste vluchten zitten erop. De testmetingen zijn goed verlopen, de ruwe data komen overeen met de gegevens die eerder met grondboringen zijn vastgelegd, vertelt Geert-Jan Nijsten, expert grondwatermanagement bij Deltares. Hij is een van de trekkers van FRESHEM-NL, het project waarmee de komende maanden de bodem van grote delen van Nederland nauwkeurig en driedimensionaal in beeld wordt gebracht. Dat gebeurt vanuit de lucht met elektromagnetische metingen. Lees verder op de website H2Owaternetwerk.

4. Gebruik de bodem voor circulaire oplossing van maatschappelijke uitdagingen

We staan als samenleving voor grote uitdagingen. In de discussie daarover vinden allerlei partijen van alles. Er is sprake van polarisatie, die niets zal oplossen. Door vanuit ‘het stille midden’ het eigen gelijk even terzijde te leggen, kunnen we de uitdagingen in samenhang proberen op te lossen. De landbouw zal daarin een belangrijke bijdrage leveren, als we stoppen met alleen maar ‘afrekenen van output’ en werk maken van een oprechte wederkerige verbinding. De inzet van de bodem voor het realiseren van meer circulariteit kan ons als boeren een ander verdienmodel opleveren. Zo wordt de landbouw de oplossing voor maatschappelijke problemen en kunnen we toewerken naar gezond voedsel van gezonde grond. Lees verder via Gebruik de bodem voor circulaire oplossing van maatschappelijke uitdagingen – Transitiecoalitie Voedsel.

5. Bodemenergie als duurzame drager van gebiedsontwikkeling

De energietransitie stelt gemeenten in Nederland voor complexe keuzes. Hoe combineer je duurzaamheidsambities met haalbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit? De gebiedsontwikkeling ’t Zoet in Breda laat zien dat open bodemenergie een robuuste, duurzame en toekomstbestendige oplossing kan bieden. Dit artikel belicht de inzichten uit een recent uitgevoerd haalbaarheidsonderzoek door Techniplan Adviseurs BV, inclusief hun toepasbaarheid voor andere gebiedsontwikkelingen. Lees verder via Bodemenergie als duurzame drager van gebiedsontwikkeling

6. Nieuwsbrieven en bijeenkomsten

Bijeenkomsten

  • Nu tijdelijk te zien de tentoonstelling Onderstebodem | ARTIS
    Deze tentoonstelling haalt het onderste letterlijk naar boven door onze relatie met de bodem grondig te onderzoeken.
  • De inzet van BRO-data voor de warmtetransitie – Basisregistratieondergrond
    In 2050 moeten alle woningen in Nederland aardgasvrij zijn. De overgang naar duurzame warmtebronnen – de warmtetransitie – is daarmee een belangrijk onderdeel van het klimaatbeleid. Voor een succesvolle uitvoering is goede kennis van de ondergrond onmisbaar. In het BRO’tje op 11 september laat de TU Delft zien hoe BRO-data wordt ingezet om de warmtetransitie te ondersteunen en versnellen.
  • Themabijeenkomst over Duurzaam Water & (bodem)Energie – 18 september
    Op donderdag 18 september 2025 organiseert BodemBreed Forum een themabijeenkomst over Duurzaam Water & (bodem)Energie. De bijeenkomst wordt gehouden in de BusinessClub lounge van voetbalclub Heracles in Almelo en onze speciale gast is weerman Dennis Wilt.
  • Kenniscafé Groningen | Overal PFAS | 18 september  Rijksuniversiteit Groningen
    We leven in een wereld vol stoffen die door de mens zijn ontwikkeld, maar die van oorsprong niet in de natuur voorkomen. Denk aan plastics, geneesmiddelen en industriële chemicaliën. Het zijn materialen die ons leven ingrijpend hebben veranderd, maar die vaak zijn geïntroduceerd zonder dat goed bekend was hoe ze zich in het milieu zouden gedragen.
  • Event ‘Gevels in het zonnetje’ – Kennisportaal Klimaatadaptatie – 18 september 2025
    Steden krijgen steeds vaker te maken met hitte, hevige buien en een tekort aan vergroening in de buitenruimte. Tegelijkertijd ervaren we ook binnen steeds vaker problemen met comfort en gezondheid. Hoewel daken steeds vaker klimaatadaptief zijn, is dat met gevels vaak nog niet het geval. En dat terwijl gevels een enorm oppervlak bieden om onze gebouwen en buitenruimte klimaatbestendiger te maken.
  • Programma SIKB Jaarcongres bekend – 25 september – Apeldoorn
    Op 25 september 2025 heten we u van harte welkom op de jubileumeditie van ons Jaarcongres bij Theater Orpheus in Apeldoorn. Samen duiken we in verleden, heden en toekomst van ons vakgebied. In het plenaire programma geven inspirerende sprekers ons nieuwe inzichten om samen bij de tijd te blijven. In twee rondes parallelsessies gaan we verder de diepte in. Ook wordt de SIKB-Studieprijs uitgereikt en is er aan het eind van de dag gelegenheid om na te praten en heffen we graag samen het glas om het jubileum te vieren. Klik hier voor het programma en aanmelden.
  • Event Klimaatveiligheid: in verbinding met de partners – Kennisportaal Klimaatadaptatie – 25 september 2025
    Dit event over klimaatveiligheid brengt experts, beleidsmakers en hulpdiensten bij de veiligheidsregio’s, overige overheden en crisispartners samen om de impact van de effecten van klimaatverandering stevig te analyseren. De impact van extreem weer, hitte, droogte, overstroming, zware neerslag of zeer zware stormen en de rol van crisisbeheersing staan hierin centraal. Door middel van workshops, presentaties, discussies en praktijkvoorbeelden kun je op deze dag nieuwe oplossingen en samenwerkingsmogelijkheden verkennen.
  • SedNet Conference 2025 – 6-10 oktober | SedNet
    From the 6th until the 10th of October 2025 the SedNet conference will take place in Madrid, Spain. At the conference, we invite abstracts for a series of sessions aiming to explore different challenges and proposed solutions related to the theme “Healthy Sediments: What Are They and How Can They Be Achieved?
  • Thema Waterbouwdag 2025: ‘Op naar een weerbare Waterbouw!’
    Ons land en onze sector staan voor grote uitdagingen. Denk aan het omgaan met de dreiging uit het oosten, digitale dreigingen rondom onze kritieke (waterbouwkundige) infrastructuur en de transport- en energienetwerken. Tijdens deze Waterbouwdag staan we stil bij wat dit voor onze sector betekent en hoe we hierop inspelen. Meld je nu vóór 1 augustus aan met vroegboekkorting. (Donderdag 9 oktober 2025
    Beatrixgebouw Jaarbeurs Utrecht)
  • Bijeenkomst Platform Toezicht Bodem – 4 november 2025 – Expertise Netwerk Bodem en Ondergrond
    Op dinsdag 4 november 2025 vindt in het BOVAG-huis in Bunnik de jaarlijkse bijeenkomst van het Platform Toezicht Bodem plaats. Het programma start om 10.00 uur en om 16.00 uur sluiten we de dag af met een netwerkborrel. U kunt tijdens deze platformdag ervaringen uitwisselen met collega’s en informatie opdoen over de actuele (beleids-)ontwikkelingen in ons vakgebied van toezicht en handhaving op milieubelastende activiteiten op of in de bodem.
  • Nationaal Deltacongres 2025 – 17 november | Informatiepunt Leefomgeving
    Tijdens het Nationaal Deltacongres staan we stil bij de actuele waterthema’s en de stappen die we met de samenwerkende partijen binnen het Deltaprogramma zetten voor waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en een klimaatbestendige inrichting van onze leefomgeving.
  • Reserveer de datum: Schakel Special op 27 november | Informatiepunt Leefomgeving
    De volgende Schakel Special – een selectie van de beste workshops van de Schakeldag – is op donderdag 27 november 2025. Locatie van deze dag wordt het WTC in Leeuwarden. Op de Schakel Special kunt u een selectie volgen van kennissessies die ook op de Schakeldag zijn aangeboden. Ook heeft u de mogelijkheid uitgebreid te netwerken met collega’s uit hetzelfde vakgebied. Het thema van de Schakel Special is ‘De Omgevingswet: samen komen we verder!’

7. Nieuws over de Omgevingswet

8. Nieuws over Biodiversiteit en duurzaam bodemgebruik

  • RIVM: Minder nitraat in grondwater bij derogatieboeren is gevolg van droogte, niet van hun mestuitrij
    Door de afwisseling van zeer droge en zeer natte jaren, schommelen de nitraatgehaltes onder landbouwbedrijven met derogatie de laatste jaren sterk, blijkt uit onderzoek van het RIVM en Wageningen Social & Economic Research bij 300 derogatiebedrijven. In 2024 bevatte het bovenste grondwater lage hoeveelheden nitraat. Na een droge periode in de zomer, spoelt het opgehoopte nitraat door regen in het najaar naar het grond- of oppervlaktewater weg. Sinds 2017 is er nog nauwelijks verbetering van de grondwaterkwaliteit, merkt het RIVM op.
  • 26 nieuwe invasieve exoten op de Unielijst: wie zijn ze en wat doen ze?
    De Europese Unie heeft 26 nieuwe aquatische en terrestrische plant- en diersoorten toegevoegd aan de zogeheten Unielijst van invasieve uitheemse soorten. Onder de nieuwkomers bevinden zich (water)planten, vissen en mariene soorten die voor inheemse flora en fauna in en rond Nederlandse waterlichamen een bedreiging kunnen vormen of dat reeds zijn. Wie zijn deze soorten en welke risico’s brengen ze met zich mee?
  • ‘Verjonging’ van Waddenzeekwelders: in welke kwelders kan het zonder areaalverlies?
    Afplaggen, afgraven en stoppen met het onderhouden van rijshouten dammen zijn kansrijke maatregelen om de biodiversiteit van flora en fauna in Waddenzeekwelders te verrijken en jongere vegetatie ruimte te geven, maar niet iedere kwelder heeft evenveel potentie om morfologisch van deze ingrepen te bekomen. In opdracht van Rijkswaterstaat onderzocht kennisinstituut Deltares in samenwerking met Wageningen Marine Research welke Waddenkwelders kansrijk zijn om morfologisch te herstellen na ‘verjongingsmaatregele

Marker Wadden: hoe financiële barrières voor natuurherstel werden overwonnen
In een nieuwe studie analyseren econoom Lieke Hüsken (Deltares) en collega onderzoekers van TU Delft waarom het Marker Wadden-project wél slaagde in de financiering van grootschalig natuurherstel en welke lessen dit biedt voor vergelijkbare initiatieven.

9. Nieuws over de Circulaire economie

10. Nieuws over de energietransitie en klimaatverandering

  • VNG nog steeds bezorgd over betaalbaarheid warmtetransitie
    Als de Tweede Kamer op dinsdag 2 september terugkomt van het zomerreces, duurt het slechts een maand voordat de Kamerleden weer een maand niet bij elkaar komen. Dit komt door het verkiezingsreces in heel oktober. Maar gemeentenkoepel VNG wil wel door met de warmtetransitie. Gemeenten moeten namelijk uiterlijk eind volgend jaar een warmteprogramma op papier hebben.
  • Vurig pleidooi voor aannemen nieuwe warmtewet
    Een coalitie van acht partijen, waarin de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Interprovinciaal Overleg, Aedes, Bouwend Nederland, Energie Beheer Nederland, Energie Samen, Netbeheer Nederland en Vereniging Eigen Huis zijn verenigd, doen een oproep aan de Eerste Kamer de wet collectieve warmte (Wcw) aan te nemen.
  • Kritiek op kabinet van eigen klimaatburgemeesters
    ‘Hoe kunnen wij mensen nog overtuigen, als de overheid zelf het ene na het andere klimaatbeleid afschaft of uitstelt?’ Dat is de kernzin van een open brief aan klimaatminister Sophie Hermans, die geschreven en ondertekend is door ruim dertig zogenaamde klimaatburgemeesters.
  • Prijsprikkels effectief tegen netcongestie

11. Nieuws over klimaatadaptatie en Bodemdaling

  • Op zoek naar verkoeling: hoe klimaatadaptatie en recreatie in onze steden samengaan – Bureau BUITEN
    Door klimaatverandering wordt het weer steeds extremer. We krijgen vaker te maken met hitte, droogte, wateroverlast en overstromingen. Denk aan de bosbranden in Zuid-Europa, de extreme regenval afgelopen juli in delen van ons land, en de natuurbranden dit voorjaar nabij Drunen en Ede. Dit heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid van onze steden, dorpen en landschap. Maar daar waar uitdagingen zijn, liggen ook kansen. In ons werk zien we vaak prachtige plekken waar natuur, water en beleving hand in hand gaan met oplossingen voor het veranderende klimaat. In dit artikel nemen we je mee hoe klimaatadaptatie en recreatie elkaar kunnen versterken met actuele voorbeelden en hulpmiddelen om hier zelf vorm aan te geven.
  • PWN wil zoetwaterbuffer, voorzuivering en nieuw natuurgebied combineren in Klimaatbuffer IJsselmeer
    Om minder kwetsbaar te worden voor weersextremen en de wisselende kwaliteit van het IJsselmeerwater, onderzoekt drinkwaterbedrijf PWN de mogelijkheden om bij Andijk een ‘Klimaatbuffer’ aan te leggen in het IJsselmeer. Met de buffer wil PWN haar beschikbare zoetwatervoorraad vertienvoudigen, oppervlaktewater met natuurlijke processen voorzuiveren en drie ontbrekende habitattypes introduceren om de lokale biodiversiteit te vergroten.

12. Divers nieuws over (grond)water

13. Nieuws uit de regio

Vanuit of over de regio nog de volgende berichten:

Provincie Groningen         

  • Pilotproject ‘Buitendijkse slibsedimentatie’ van start
    Vanaf 14 augustus 2025 gaan we vanWaterschap De Dommel startte dinsdag 12 augustus met het pompen van een klein laagje overlevingswater in de Reusel op Landgoed de Utrecht. Door de tropische temperaturen zakt het waterpeil snel. Omdat er al bijna geen water meer door de beek stroomde, dreigde de beek gisteren droog te vallen. Het laagje water komt uit een nabijgelegen grondwaterput en helpt bijzondere natuur in de Reusel om de droogte te overleven.  start met werkzaamheden voor een bijzonder pilotproject in de zuidwesthoek van de Dollard, onder de Punt van Reide. Het doel van dit project is op een natuurlijke manier slib vasthouden en zo bijdragen aan herstel van de natuur in de Eems-Dollard.
  • Benoeming voorzitter Adviescollege Veiligheid Groningen | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl
    Pieter Heerma start per 18 augustus als de nieuwe voorzitter van het Adviescollege Veiligheid Groningen (ACVG). De ministerraad heeft ingestemd met deze voordracht. Hij volgt Wim Nagtegaal op, die na 6 jaar afscheid neemt.

Provincie Fryslan

  • Gasboring Ameland Oost stil na conflict over bodemdaling
    De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft de gaswinning uit het veld Ameland Oost per direct stilgelegd. Dit meldt de Leeuwarder Courant. Aanleiding is een inspectiebrief van Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), dat meent dat de bodemdaling de afgesproken grenzen in het winningsplan overschrijdt. NAM betwist die lezing. ‘Wij vinden van niet, SodM denkt van wel. We hebben daarom uit voorzorg besloten het veld voorlopig te sluiten,’ aldus woordvoerder Maarten Veldhuizen tegen de krant. Het gesprek tussen beide partijen moet duidelijk maken wie gelijk heeft.
  • Gigantische laagvliegende hoepel onderzoekt grondwater
    Wie vandaag in Friesland is, moet niet gek opkijken als er ineens een gigantische hoepel overvliegt. Het zeshoekige gevaarte hangt aan een van de helikopters die vanaf begin deze maand twee keer per dag de lucht in gaan om onderzoek te doen naar grondwater en ondergrond.
  • Protest tegen verlenging van gaswinning in grensgebied van Fryslân en Groningen – Omrop Fryslân
    Overheden in Fryslân en Groningen gaan in beroep tegen de verlenging van de gaswinningsvergunning voor Pieterzijl-Oost, op de grens van beide provincies.

Provincie Drenthe

Provincie Overijssel

Provincie Flevoland

Provincie Gelderland

Provincie Utrecht

Provincie Noord-Holland

  • Onderzoek: Staalslakken onder fietspad in Purmerbos zorgen voor bodemverontreiniging – Regio Purmerend
    In de bermen van het fietsDe zomers in Nederland worden steeds warmer, met meer en langere hittegolven. Dat merken we ook nu: de temperaturen lopen flink op, vooral in steden en dorpen met veel steen en weinig groen. Dit zorgt niet alleen voor ongemak, maar ook voor gezondheidsproblemen en schade aan wegen en natuur. De provincie Utrecht ziet dit probleem ook, en werkt samen met gemeenten, de GGD, scholen en inwoners aan oplossingen tegen hitte.pad in het Purmerbos zijn verhoogde concentraties van het metaal vanadium aangetroffen. Dat blijkt uit bodemonderzoek dat in opdracht van Recreatieschap Twiske-Waterland is uitgevoerd. De verontreiniging is veroorzaakt door het gebruik van staalslakken als funderingsmateriaal.
  • Golfbrekers van duurzame betonmengsels geplaatst in IJmuiden
    Begin augustus 2025 markeerde Rijkswaterstaat een mijlpaal in de verduurzaming van de betonsector: bij de Zuidpier in IJmuiden zijn betonnen golfbrekerelementen geplaatst die zijn gemaakt met duurzamere betonmengsels
  • Helikopter onderzoekt Noord-Hollandse bodem
    In delen van Noord-Holland start vanaf 15 augustus een innovatief bodemonderzoek met een helikopter, dat de ondergrond tot 200 meter diepte in kaart brengt. Het onderzoek vindt plaats in de regio boven het Noordzeekanaal en duurt tot eind 2025. De eerste vlucht is gepland boven de gemeenten Alkmaar en Edam-Volendam.
  • Aanvragen subsidie ‘Klimaatslim Boeren Groene Hart provincie…
    Boeren in het veenweidegebied van Noord-Holland, zowel binnen het Groene Hart als boven het Noordzeekanaal, kunnen gebruikmaken van de subsidieregeling ‘Klimaatslim Boeren Groene Hart’.

Provincie Zuid-Holland

  • Hoogheemraadschap van Delfland realiseert Waterharmonica in Vlaardingen
    In het Vlaardingse natuurgebied De Rietputten wordt de komende jaren een waterproject gerealiseerd: de Waterharmonica. Deze natuurlijke waterzuiveringsinstallatie zorgt ervoor dat gezuiverd afvalwater niet verloren gaat in de Nieuwe Waterweg, maar een nieuwe bestemming krijgt in sloten, vaarten en recreatieplassen in de regio. De nieuw te bouwen waterzuivering in Vlaardingen levert dat gezuiverde water vanaf 2030.
  • Samenwerken aan schoon water en sterke natuur: De Waterharmonica in beeld – Delfland
  • Teylingen gunt veelbesproken pachtgronden aan groep lokale boeren
    In Teylingen lijkt een oplossing te zijn gevonden voor de agrarische pachtgronden waarover eerder dit jaar veel onrust ontstond. De Zuid-Hollandse gemeente wil vijf lappen grond in de Boterhuispolder in het dorp Warmond, onderdeel van Teylingen, direct gunnen aan een groep samenwerkende boeren die eerder in de procedure juist tegenover elkaar waren komen te staan. Volgens de gemeente is deze groep boeren ‘de enige geschikte partij’, onder meer omdat hun plannen goed aansluiten bij de ambitie van Teylingen om de natuur te beschermen.

Provincie Zeeland

Provincie Noord-Brabant

Provincie Limburg

  • Bescherm ons drinkwater, geen PFAS!! – Nederweert24
    Natuurlijk Platform heeft een petitie opgestart om aandacht te vragen voor nieuwe dreigende lozingen van PFAS in het riool van Weert. PFAS horen tot de ‘Zeer schadelijke stoffen’. Ze zijn nauwelijks afbreekbaar en kunnen bij de mens tot forse gezondheidsproblemen leiden. Volgens RIVM heeft iedere Nederlander inmiddels al een dosis PFAS in het bloed boven de gezondheidsgrenswaarde.

Caribisch Nederland

  • Advies: meer rijksgeld naar BES-eilanden voor infrastructuur
    Op Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn flinke investeringen nodig voor onderhoud en vervanging van de fysieke infrastructuur. Volgens een advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) kan dat het best door een investeringsfonds op te zetten en de Caribische eilanden geld te laten lenen bij het rijk.

Aansluiting Bonaire op nieuwe onderzeese datakabel | Nieuwsbericht | Rijksoverheid.nl