Week-nieuwsbrief Bodem+ (week 36 2022)

1. ‘Bodem en ondergrond staan en blijven volop op de agenda’

‘Natuurlijk geven resultaten van onze onderzoeken vaak een zorgelijk signaal. Denk maar aan de aanwezigheid van historische verontreinigingen, PFAS of microplastics in het milieu. Hierin zie je terug hoe groot de opgaven zijn om onze natuur, water-, bodem- en ondergrondkwaliteit op het weer gewenste niveau te krijgen. Maar de toegenomen aandacht voor waterkwaliteit en alle nieuwe initiatieven rond “bodem en water zijn sturend” biedt ook veel hoop’, aldus Rob Nieuwenhuis, hoofd van de afdeling Bodem- en Grondwaterkwaliteit bij Deltares. Lees verder op de website van het Expertisenetwerk Bodem en Ondergrond.

2. Nieuwe indienronde historische spoedopgaven SPUK Bodem 2022 in oktober

De tijdelijke regeling specifieke uitkering bodem 2022 is gewijzigd. De wijziging is gepubliceerd in de Staatscourant. In oktober 2022 zal een tweede indienronde voor aanvragen voor de aanpak van de historische spoedopgaven worden opengesteld. Het beschikbare budget bedraagt circa € 19,3 mln. De indieningsronde wordt opengesteld van maandag 3 oktober tot en met maandag 31 oktober. Toekenning vindt plaats op basis van de volgorde van indienen van de aanvragen. Lees verder in de publicatie in de Staatscourant.

3. NEN normen voor waterbodemonderzoek aangepast op Omgevingswet

Het Nederlandse Normalisatie Instituut (NEN) heeft de ontwerpen gepubliceerd voor twee herziene NEN normen voor waterbodemonderzoek. Het gaat om NEN 5717 (vooronderzoek) en NEN 5720 (verkennend onderzoek). Het niet gaat om een algehele herziening, maar vooral om wijzigingen in de documenten, om ze te laten aansluiten op de komende Omgevingswet. Lees verder op de website van IPLO.

4. Bodembreed Academie bestaat één jaar en groeit maar door

Op 1 september 2021 ging de Bodembreed Academie ‘online’. Het initiatief van Bodembeheer Nederland om samen met SIKB en KOBO een multimediaal leerplatform te ontwikkelen is in een jaar uitgegroeid tot een veelgebruikte academie met een steeds breder wordend aanbod aan bodem en ondergrond gelieerde online leermiddelen. Twee cursisten vertellen. Lees verder op de website van SIKB.

5. Diverse nieuwsbrieven en bijeenkomsten

·         Hoe data kan helpen bij de hersteloperatie in Groningen (8 september, BRO)
In dit BRO’tje laten we zien hoe het combineren van data helpt bij integrale oplossingen. De digital twin van dit gebied biedt een gemeenschappelijk en begrijpelijk inzicht voor alle betrokkenen. Het ondersteunt de coördinatie van de werkzaamheden, en toont de kansen voor energietransitie.

·         Themabijeenkomst BodemBreed Forum: Innovatieve technieken om de dynamiek van grondwater en verontreiniging in beeld te brengen (15 september, Utrecht)
BodemBreed Forum organiseert een tweede sessie van de themagroep ‘Innovatieve technieken’. De bijeenkomst wordt georganiseerd bij de ‘Zalen van Zeven’ in Utrecht op donderdag 15 september 2022 in de middag. De vraag naar zoet water neemt toe. De kwaliteit van ons grondwater gaat achteruit, ten gevolge van menselijke activiteiten (industrie, landbouw, afvalwater…) en de toenemende verzilting die wordt versterkt door de klimaatverandering etc.

·         Online slotbijeenkomst Bodembeheer van de Toekomst (19 september)
Op 19 september van 10 tot 12 uur vindt de slotbijeenkomst plaats over het programma Bodembeheer van de Toekomst. Zet dit alvast in je agenda. Het programma is er op gericht gemeenten te informeren en faciliteren bij het opnemen van regels over de kwaliteit van bodem, grondwater en ondergrond in hun omgevingsplannen.

·         Uitnodiging TTE Symposium. Water en bodem sturend, van denken naar doen (22 september, Deventer, zie bijlage)
Om de ruimtelijke uitdagingen rond energie, klimaat, woningbouw en opkomende stoffen te pareren moeten we anders gaan denken. In het regeerakkoord wordt niet voor niets gesteld dat bodem en water sturend moeten zijn bij de ruimtelijke inrichting. We kunnen lastige boodschappen niet langer voor ons uitschuiven tot ze onoplosbaar zijn. Anders denken is één, maar we moeten ook anders doen!

·         Jaarcongres SIKB – 29 september 2022 – ’s-Hertogenbosch
Bubbels, patronen, hokjes – daarbinnen werken we en bevinden ons graag. Voelen ons zeker, erkend en herkend. Bubbels met ogenschijnlijk niet-permeabele wanden. Je kan er nauwelijks uit. Toch, wie verder kijkt ziet dat de werkelijkheid niet alleen uit de eigen bubbel bestaat. Dat verbinding en samenwerking leidt tot meer draagkracht, meer waarde, meer kwaliteit. Dus hoe verbind jij jouw bubbel met die van anderen?

·         Nieuwsbrief Tussen bodem en ondergrond, 6e jaargang, nr. 14 – 30 augustus 2022 (expertisenetwerkbodemenondergrond.nl)

6. Divers nieuws over de Omgevingswet

·         Online slotbijeenkomst Bodembeheer van de Toekomst (19 september)
In het programma Bodembeheer van de toekomst hebben experts,  gemeentes en omgevingsdiensten twee jaar keihard gewerkt aan 10 bouwstenen waarmee jij aan de slag kan in het omgevingsplan. Na twee jaar rondt het programma af en gaat de omgevingswet bijna in werking. Zijn wij en ben jij eigenlijk wel klaar voor de start?

·         Informatie inwerkingtreding Omgevingswet naar Eerste Kamer (ADS)
Minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft informatie over de inwerkingtreding van de Omgevingswet aan de Eerste Kamer gestuurd. In de brief aan de Eerste Kamer staat informatie over de opzet van de toegezegde enquête bij bevoegd gezagen, de uitkomsten van de eerste fase van het Indringend Ketentesten, een quickscan van Deloitte over beheersmaatregelen rondom de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO-LV) en de actuele maandrapportages van de aansluitingen op het DSO. Daarnaast wordt kort ingegaan op de vraag van de Eerste Kamer over integriteit.

·         De tussenruimte als natuurlijke habitat: regionaal samenwerken aan en onder de Omgevingswet (Platform31)
Voor complexe actuele vraagstukken is integraal regionaal samenwerken onmisbaar. Dat vraagt om regionale netwerken met een sterk gevoel van urgentie en eigenaarschap, stelt hoogleraar bestuurskunde Geert Teisman. In G40/G4-gezelschap pleit hij voor het goed benutten van ‘tussenruimte’: ruimte tussen bestuurslagen waarin door collectieve samenkomst meer mogelijk is dan in de afzonderlijke organisaties. De Omgevingswet – nu nog in de wachtkamer – kan dit uitstekend faciliteren.

·         Gezocht: deelnemers voor gebruikersonderzoek IPLO en ADS (IPLO)
Bent u bezig met de Omgevingswet en de leefomgeving? Wij willen graag weten wat u van onze sites iplo.nl en aandeslagmetdeomgevingswet.nl vindt. We zoeken 16 mensen die willen deelnemen aan gebruikersonderzoeken die we in september 2022 door onafhankelijk onderzoeksbureau Ruigrok NetPanel laten uitvoeren.

·         Nog veel onopgeloste problemen in Digitaal Stelsel Omgevingswet (Binnenlands Bestuur)
Er zijn nog diverse onopgeloste problemen in de software van de Omgevingswet en een deel van de software moet nog worden getest. Dat blijkt uit de rapportage van fase 1 voor indringend ketentesten, die deze week werd gepubliceerd. De huidige problemen spelen onder meer bij de downloadservice, de validatieservice en de werking van regels op de kaart.

·         Erratum: Modelverordening leges in verband met Omgevingswet (VNG)

·         Regel deze maand het instellen van behandeldiensten (VNG)

·         Natuur en de Omgevingswet: regelgeving in beweging (IPLO)

·         In gesprek met Eerste Kamerlid Mary Fiers (PvdA) over de Omgevingswet: ”Mijn missie: wetten toetsen op uitvoerbaarheid” (Omgevingsweb)

·         Podcast: De nieuwe Omgevingswet in 20 minuten uitgelegd (BNR Nieuwsradio)

·         IPLO Nieuws – september 2022 – Informatiepunt Leefomgeving

·         Nieuwsbrief Implementatie Aan de slag met de Omgevingswet 30 augustus (ADS)

·         Evenementenagenda Aan de slag met de Omgevingswet september 2022 (ADS)

·         Implementatiedag Omgevingswet – 27 september 2022 – Spant! Bussum (ADS)
Op dinsdag 27 september 2022 organiseert het programma Aan de slag met de Omgevingswet een Implementatiedag Omgevingswet (inloop: 9.30 uur, programma: 10.00-16.00 uur). We ontmoeten u graag weer in levenden lijve bij Spant! in Bussum. We gaan landelijk netwerken, elkaar persoonlijk spreken en bevragen en voorbeelden met elkaar delen.

7. Divers nieuws over Natuurlijk Kapitaal en duurzaam bodemgebruik

·         ‘Voedselbos is oase tijdens droogte’ (Nieuwe Oogst)
Het is kurkdroog in Nederland. Het tekort aan neerslag heeft ervoor gezorgd dat er zelfs een officieel watertekort is afgekondigd. Een productievoedselbos is bestand tegen extreme weersomstandigheden en biedt boeren kansen bij het veranderende klimaat, schrijven Wouter van Eck en Mary Fiers.

·         ‘Een tiny forest is ideaal voor luie tuinders’ (Omroep Gelderland)

·         Goed groen verschilt per gebiedsontwikkeling (Omgevingsweb)

·         Nieuwe afspraken in de maak voor toezicht en handhaving Wet gewasbescherming en biociden (ILT)

·         Tuincentra sluiten kwekers die illegale bestrijdingsmiddelen gebruiken buiten (nu.nl)

8. Divers nieuws over Circulaire economie

·         Raamovereenkomst voor kennisontwikkeling en –implementatie van CE in de GWW (AfvalCirculair)
Rijkswaterstaat volgt de nationale doelstelling om in 2050 circulair te zijn. De organisatie heeft hieraan toegevoegd in 2030 circulair en klimaatneutraal te willen werken.

·         Heijnen op G20: focus op hergebruik om plastic soep te voorkomen (Riksoverheid)

·         Informatie vervoerder gevaarlijke afvalstoffen ook in LMA (AfvalOnline)

·         Circulair bouwen en eigendom (Omgevingsweb)

·         Opmerkelijk apparaat verwijdert plastic afval uit Eemskanaal in Groningen (RTV Noord)

·         EU-project maakt bioproducten van stedelijk gft-afval (AfvalOnline)

·         Oproep voor erkenning bioplastics in Kra-herziening (AfvalOnline)

9. Divers nieuws over de energietransitie en klimaatverandering

·         Waarom de vraag naar kennis over bodemenergie breder wordt (Binnenlands Bestuur)
De vraag naar duurzame klimaatinstallaties met aantoonbaar rendement neemt toe. Tegelijkertijd zijn de eisen vanuit beleid en wet- en regelgeving voor deze installaties aan verandering onderhevig. Dit vereist van bedrijven en medewerkers binnen onze branche, maar óók van overige betrokkenen die met bodemenergiesystemen te maken krijgen, dat zij op verschillende vlakken hun kennis op peil moeten houden, om deze op de juiste manier toe te kunnen (blijven) passen in de dagelijkse praktijk.

·         Combinatie aquathermie en bodemenergie heeft potentie (Warmte365)
De combinatie van aquathermie en bodemenergie is veelbelovend, zo schrijft de Branchevereniging Bodemenergie. Die conclusie volgt uit onderzoek, in opdracht van de provincie Utrecht, naar de haalbaarheid van grootschalige aquathermie als verduurzamende stap voor warmtenetten. Eventueel in combinatie met warmte-koudeopslag in de vorm van bodemenergie.

·         Nederlandse CO2 opgeslagen onder Noorse Noordzee (De Ingenieur)

·         NieuweWarmteNu! gaat collectieve warmtesystemen realiseren dankzij Groeifonds (Deltares)

·         Hoe bereken je de toekomstige schade van klimaatverandering? (Trouw)

·         ‘Klimaatakkoord levert vooral geld op’ (binnenlandsbestuur.nl)

·         ‘Klimaatakkoord levert financieel veel meer op dan het kost’ (Trouw)

10. Divers nieuws over klimaatadaptatie en Bodemdaling

·         Het riviersysteem moet toekomstbestendig worden (Kennisportaal Klimaatadaptatie)
Om het rivierwater in Nederland te beheersen, zijn er de afgelopen eeuwen flinke ingrepen gedaan, zoals de aanleg van dijken, stuwen en sluizen. Van de gevolgen van sommige ingrepen hebben we nu last. Daarnaast zorgt ook klimaatverandering voor problemen in het riviersysteem. Dit staat in het onderzoeksrapport Systeembeschouwing Rijn en Maas. Het rapport beschrijft hoe onze rivieren zich ontwikkelen en bevat adviezen over hoe we het riviersysteem toekomstbestendiger kunnen maken.

·         Schorren zijn natuurlijke buffers tegen overstromingen (Waternieuws)
Klimaatverandering zorgt voor een grotere kans op overstromingen langs kustgebieden en riviermondingen, door de stijging van de zeespiegel én de grotere impact van stormen.Tegelijkertijd zijn laaggelegen kustgebieden dichtbevolkt en sterk geïndustrialiseerd. Het is dus aangewezen dat de huidige kustbescherming, zoals dijken, beter wordt beschermd.

·         Kan Nederland de stijging van de zeespiegel aan? (NPO Radio 1)
Het is onvermijdelijk, de smeltende Groenlandse ijskap laat de zeespiegel met minstens 27 centimeter stijgen. Wat komt er op ons af en hoe zijn we daarop voorbereid? We praten erover met Renske de Winter onderzoeker bij Deltares en met Bas Jonkman, hoogleraar Waterbouw aan de TU Delft.

·         Het hoofd boven water houden bij zware regenval (IPLO)
Behalve met steeds langere droogteperiodes krijgt ons land ook meer en meer te maken met wateroverlast. Een groeiend probleem. Hoe zit dat en hoe gaan gemeenten daarmee om? Experts van de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk, Loon op Zand en Enschede delen hun ervaringen, in deel 2 over klimaatadaptatie.

·         Hoger grondwater kan helpen bij koel houden Nederland tijdens hittegolven (nu.nl)

·         Droogte vereist ruimtelijk ingrijpen (binnenlandsbestuur.nl)

·         Kenniscentrum: funderingsschade loopt op door droge zomer (vastgoedactueel.nl)

·         Grondwaterstand in delen van Nederland lager dan ooit (Telegraaf)

·         Grondwaterstand in delen van Nederland lager dan ooit (Nederlands Dagblad)

·         Grondwaterstanden soms uitzonderlijk laag, onttrekkingsverboden ingesteld of overwogen (H2Owaternetwerk.nl)

·         Meer water in de Rijn, maar maatregelen nodig (Rijkswaterstaat)

·         Kans op neerslag geeft mogelijk verlichting, maar watertekort blijft (Rijksoverheid)

·         Er komt regen aan, maar effecten van de droogte nog altijd groot (Unie van Waterschappen)

11. Jeroen Bartels nieuwe voorzitter Programmaraad Bodembescherming

Het bestuur van de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB) heeft Jeroen Bartels benoemd tot voorzitter van de Programmaraad Bodembescherming, als opvolger van Marcel Koeleman. De Programmaraad Bodembescherming en de Programmaraad voor Bodembeheer zijn de ogen en oren van SIKB. In deze gremia zijn diverse organisaties en koepels, zowel uit de private als publieke sector vertegenwoordigd. De raden adviseren het SIKB-bestuur over kansen, knelpunten, gebreken en andere signalen vanuit de werkvelden. Adviezen, altijd op het snijvlak van strategie, beleid en uitvoering. Lees verder op de website van SIKB.

12. Nederlanders en Belgen pakken samen PFAS-probleem aan

Terwijl Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir in de Verenigde Staten overleg pleegt over het PFAS-probleem, is er ook bij ons internationaal overleg. In Antwerpen hebben voor het eerst een grote groep overheidsexperten uit Vlaanderen en Nederland de koppen bij elkaar gestoken om kennis uit te wisselen over de problematiek. Hoewel de Nederlanders er al langer ervaring mee hebben, kunnen ze blijkbaar ook van de Vlaamse aanpak leren. Lees verder.

13. Ruimen van vliegtuigbommen

De meeste ontplofbare oorlogsresten die gevonden worden zijn relatief klein. Regelmatig gaat het ook om zwaarder materiaal. Zo ook in Reimerswaal waar twee 500-ponders zijn gevonden. Wim Huissen is adviseur openbare orde en veiligheid (AOV’er) bij die gemeente. Ontplofbare oorlogsresten zijn een deeltaak van hem. Wim begeleidde de ruiming van deze Engelse vliegtuigbommen. Daar komt veel bij kijken. Hij licht toe wat allemaal. Hij heeft ook adviezen voor andere gemeenten hoe dit aan te pakken. Lees verder op de website van het Kenniscentrum Ontplofbare Oorlogsresten.

14. Week van de asbestvrije schuur

In de Week van de asbestvrije schuur, van 12 t/m 18 september 2022, gaan de deelnemende gemeenten samen met bewoners de uitdaging aan om zoveel mogelijk asbest daken van schuurtjes te verwijderen en vervangen door een gezond dak. Lees verder op de website van IPLO.

15. Nieuws uit de regio

Vanuit of over de regio nog de volgende berichten:

Provincie Overijssel

·         Winning aardwarmte in Luttelgeest mag door van Raad van State (Nieuwe Oogst)
Aardwarmte in Luttelgeest mag voorlopig doorgaan met de winning van aardwarmte voor aangesloten paprikakwekers. De Raad van State heeft dat dinsdag bepaald.

·         Lage waterstanden blijven dreiging voor Twentekanaal: ‘Stremming kan maanden duren’ (Nieuws uit Delden)

Provincie Gelderland

·         Waterschap gaat flink baggeren in Dukenburg en Lindenholt (Omroep Gelderland)
De sloten van de wijken Dukenburg en Lindenholt worden schoongemaakt. Vanaf september tot en met volgend jaar april voert het Waterschap Rivierenland grootschalige baggerwerkzaamheden uit in de watergangen. Ook ten zuiden van de A73, ter hoogte van Ewijk en Beuningen, en ten zuiden van het stadsdeel Dukenburg tot aan Heumen, worden de waterlopen onder handen genomen.

·         ‘Geur van rotte eieren’ uit grondwater bij camping in Eerbeek: GGD raadt gebruik water af (AD)
Op een aantal plekken op een camping in Eerbeek heeft de omgevingsdienst Regio Arnhem (ODRA) een afwijkende geur in het grondwater waargenomen, het zou ruiken naar rotte eieren. De GGD adviseert om op die plekken het grondwater niet meer te gebruiken. Er wordt nog onderzoek wat de gevolgen zijn. ,,Dit verbaast mij zeer.”

·         Saneren grond bij golfbaan Spijk vertraagd, materiaal is afkomstig van Tata Steel (AD)
Het saneren van de vervuilde grond tegenover golfbaan The Dutch in Spijk is vertraagd. Op het terrein liggen staalslakken, die op een duurzame en veilige manier moeten worden ingepakt om schade aan het milieu te voorkomen. De werkzaamheden verlopen echter trager.

·         ‘Vergunningverleners? Ze zijn er niet.’ (Binnenlands Bestuur)
Behalve gemeenten en provincies kampen ook hun uitvoeringsorganisaties met grote personeelstekorten. Zoals de Omgevingsdienst Regio Arnhem.

·         Inwoners luiden noodklok: ‘Nog grotere scheuren in huizen door droogte’ (Omroep Gelderland)

·         LTO: ‘Sproeiverbod grondwater heeft weinig zin’ (Barneveldse Krant)

·         Beinum moet groener worden maar het weer werkt niet mee: veldbloemen worden droogbloemen (De Gelderlander)