Week-nieuwsbrief Bodem+ (week 35 2022)
In het weekbericht (week 35 van 2022) van Bodem+ staan de volgende onderwerpen:
1. Raadpleging effectbeoordeling EU-richtlijn over bodemgezondheid
De Europese Commissie raadpleegt zowel het bredere publiek als belanghebbenden met meer inhoudelijke kennis over de effecten van de Europese Richtlijn over bodemgezondheid. Deze nieuwe Bodemstrategie gaat uit van een brede en integrale aanpak. En is gericht op het realiseren van gezonde bodems, zodat die bijdragen aan alle grote opgaven waar de EU voor staat. Reageren kan tot en met 24 oktober. Lees verder op de website van Bodem+ of ga direct naar de raadpleging op de website van de Europese Commissie. De VNG heeft op haar website aangegeven met een reactie te komen maar roept gemeenten op dit ook zelfstandig te doen. De VNG onderkent de problemen met de bodemgesteldheid, maar maakt zich wel zorgen over de gevolgen voor gemeenten. Zo verwacht de VNG dat de in het wetsvoorstel genoemde bodemkwaliteit onhaalbaar is, maakt zich zorgen over de consequenties voor grondverzet en gebrek aan middelen. Lees de reactie van de VNG.
2. Commentaarronde NEN normen voor waterbodemonderzoek
NEN heeft de ontwerpen gepubliceerd voor twee herziene Nederlandse normen voor de strategie voor het uitvoeren van verkennend en vooronderzoek van waterbodem. Belanghebbenden wordt gevraagd om commentaar te leveren op deze documenten. Voor beide documenten geldt dat het niet gaat om een algehele herziening, maar om een wijziging in de documenten met het doel om ze aan te laten sluiten op de komende Omgevingswet. De commentaarperioden voor NEN 5717 en NEN 5720 eindigen respectievelijk op 1 oktober en op 5 november 2022. Lees verder op de website van NEN. Eerder zijn ook (ontwerp) normen voor landbodemonderzoek door NEN vastgesteld. Zie het eerdere bericht Aanpassingen NEN-normen voor bodemonderzoek aan Omgevingswet (bodemplus.nl).
3. Waterschappen: Zorg dat waterkwaliteit niet de volgende stikstofcrisis wordt
Op 22 augustus zijn de koepelorganisaties van de provincies, gemeentes en waterschappen op gesprek geweest bij stikstofbemiddelaar Johan Remkes. De Unie van Waterschappen bepleitte in het gesprek het belang om de stikstofaanpak hand in hand te laten gaan met het verbeteren van de waterkwaliteit en het klimaatbestendig maken van Nederland. “Met een goede stikstofaanpak kunnen we een volgende crisis rond waterkwaliteit op tijd voorkomen,” aldus Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. Lees verder op de website van de Unie van Waterschappen en het artikel ‘Koppel stikstofproblematiek aan waterkwaliteit’ (binnenlandsbestuur.nl).
4. Injecties zand en grind moeten grote rivieren weer gezond maken
De grote rivieren hebben een zand- en grindtekort en daardoor snijden rivierbodems zich in. Dat heeft ingrijpende gevolgen. Rivierdeskundigen slaan alarm en pleiten voor stevige maatregelen om het tij te keren. In de Waal, Maas en IJssel zijn grootscheepse zandaanvullingen nodig om het riviersysteem weer gezond te maken, is het dringende advies. Lees verder op de website van Waterforum.
5. Wildwest van particuliere grondwaterputten duurt voort
Steeds meer particulieren laten een grondwaterput boren. Daar is geen vergunning voor nodig, maar het trekt flink aan de grondwaterspiegel. In Nederland verdienen circa 150 bedrijven een goed boterham aan het boren van grondwaterputten voor particulieren. Zo kunnen ze hun gazon in tijden van droogte groen houden en het water in hun zwembad verversen. Doordat deze putten zich niet op grote diepte bevinden, trekken al die particulieren met zijn allen flink aan de grondwaterspiegel in de nabije omgeving. De natuur, te beginnen in het plantsoen om de hoek, is daarvan het eerste de klos. Lees verder op de website van Binnenlands Bestuur.
6. Diverse nieuwsbrieven en bijeenkomsten
· Online slotbijeenkomst Bodembeheer van de Toekomst (19 september)
Op 19 september van 10 tot 12 uur vindt de slotbijeenkomst plaats over het programma Bodembeheer van de Toekomst. Zet dit alvast in je agenda. Het programma is er op gericht gemeenten te informeren en faciliteren bij het opnemen van regels over de kwaliteit van bodem, grondwater en ondergrond in hun omgevingsplannen.
· BRO Ketendag 1 september
Op de Ketendag wordt u bijgepraat over de laatste technische ontwikkelingen rondom de Basisregistratie Ondergrond.
· Themabijeenkomst BodemBreed Forum: Innovatieve technieken om de dynamiek van grondwater en verontreiniging in beeld te brengen (15 september, Utrecht)
BodemBreed Forum organiseert een tweede sessie van de themagroep ‘Innovatieve technieken’. De bijeenkomst wordt georganiseerd bij de ‘Zalen van Zeven’ in Utrecht op donderdag 15 september 2022 in de middag. De vraag naar zoet water neemt toe. De kwaliteit van ons grondwater gaat achteruit, ten gevolge van menselijke activiteiten (industrie, landbouw, afvalwater…) en de toenemende verzilting die wordt versterkt door de klimaatverandering etc.
· Uitnodiging TTE Symposium. Water en bodem sturend, van denken naar doen (22 september, Deventer)
Om de ruimtelijke uitdagingen rond energie, klimaat, woningbouw en opkomende stoffen te pareren moeten we anders gaan denken. In het regeerakkoord wordt niet voor niets gesteld dat bodem en water sturend moeten zijn bij de ruimtelijke inrichting. We kunnen lastige boodschappen niet langer voor ons uitschuiven tot ze onoplosbaar zijn. Anders denken is één, maar we moeten ook anders doen!
· Jaarcongres SIKB – 29 september 2022 – ’s-Hertogenbosch
Bubbels, patronen, hokjes – daarbinnen werken we en bevinden ons graag. Voelen ons zeker, erkend en herkend. Bubbels met ogenschijnlijk niet-permeabele wanden. Je kan er nauwelijks uit. Toch, wie verder kijkt ziet dat de werkelijkheid niet alleen uit de eigen bubbel bestaat. Dat verbinding en samenwerking leidt tot meer draagkracht, meer waarde, meer kwaliteit. Dus hoe verbind jij jouw bubbel met die van anderen?
· Ontdek 8 bouwwerken op Open Monumentendag 2022! (Rijkswaterstaat)
7. Divers nieuws over de Omgevingswet
· Bodemactiviteiten straks melden via het DSO (ADS)
Op dit moment meldt u bodemactiviteiten, zoals graven in de bodem en het toepassen van grond of baggerspecie, via het meldpunt bodemkwaliteit en de meldingsformulieren voor de Wet bodembescherming. Na inwerkingtreding van de Omgevingswet kunt u hiervoor bij het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) terecht.
· Gezocht: deelnemers voor gebruikersonderzoek (IPLO)
Bent u bezig met de Omgevingswet en de leefomgeving? Wij willen graag weten wat u van onze sites iplo.nl en aandeslagmetdeomgevingswet.nl vindt. We zoeken 16 mensen die willen deelnemen aan gebruikersonderzoeken die we in september 2022 door onafhankelijk onderzoeksbureau Ruigrok NetPanel laten uitvoeren.
· Regionale VTH-werkafspraken maken? Check de voorbeelden (VNG)
Bent u of gaat u in uw regio ook aan de slag met samenwerkingsafspraken voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) onder de Omgevingswet? Kijk dan eens in de kennisbank Praktijkvoorbeelden om te zien hoe andere regio’s dit vormgeven. Recent hebben we een nieuw voorbeeld toegevoegd: de werkafspraken van de omgevingsdienst, gemeenten en andere ketenpartners in de regio Arnhem.
· Nieuwsbrief Implementatie 16 augustus (Aan de slag met de Omgevingswet)
· De Jonge: ‘Over DSO was ik te kort door de bocht’ (Binnenlands Bestuur)
· DSO-beraad niet langer op band vastgelegd (Binnenlands Bestuur)
· Gezonde leefomgeving: hoe doen ze het in Amsterdam (IPLO)
· IPLOad: Maandoverzicht Informatiepunt Leefomgeving juli 2022
8. Divers nieuws over Natuurlijk Kapitaal en duurzaam bodemgebruik
· Nationaal MilieuProgramma (Platform Participatie)
Van woensdag 24 augustus tot en met dinsdag 4 oktober 2022 kunt u uw zienswijze indienen op het voornemen van het ministerie om een milieueffectrapport op te stellen voor het Nationaal MilieuProgramma. Hiervoor is een Notitie Reikwijdte en Detailniveau opgesteld.
· ‘Natuurinclusief bouwen wordt de standaard’ (WUR)
Bouwprojecten zijn niet langer alleen maar ‘grijs’, maar ook steeds vaker ‘groen’ en ‘blauw’. Aan, bij of in een gebouw wordt bewust ruimte gemaakt voor natuur, zodat er meer diverse planten- en diersoorten in de stad kunnen leven. Maar de praktijk is ook weerbarstig, blijkt uit onderzoek.
· Deze veehouder sluit de kringloop door álle reststromen te recyclen (NRC)
De Friese boer Pieter van der Valk bedacht een verdienmodel voor het verwerken van reststromen. „Zo wil ik best wat minder koeien melken.”
· Nieuwe wet uitgelezen kans voor meer groen in gemeenten (destadgorinchem.nl)
· ‘Overheid moet transitie landbouw goed faciliteren’ (1Limburg)
· Vooral in de Randstad nam de bebouwing toe (binnenlandsbestuur.nl)
· Regie landelijk gebied met gemeenten en gebiedspartners (VNG)
9. Divers nieuws over Circulaire economie
· Advies aan kabinet: fors meer geld nodig voor hergebruik bouwmaterialen (Cobouw)
Het kabinet moet flink investeren in verstandig grondstoffenbeleid en hergebruik van bouwmaterialen. Dat dringende advies komt van van speciaal aangestelde transitieteams, waaronder die voor de bouw. “Om de klimaatdoelen te halen worden door ministeries vele miljarden geïnvesteerd. Voor de transitie naar de circulaire economie gaat het in de begrotingen echter slechts om tientallen miljoenen.”
· Lage waterstand mogelijk probleem voor Nederlandse bouw (Acrchitectenweb)
De bouw in Nederland dreigt te stagneren door een tekort aan bouwmaterialen. Door de lage waterstand in de grote rivieren kan er onvoldoende zand en grind uit Duitsland aangevoerd worden, schrijft het AD.
· ‘Circulair bouwen is ook gewoon minder bouwen’ (Cobouw)
Circulair bouwen betekent ook: minder nieuw asfalt, minder nieuwe kantoren, minder nieuwe vakantiehuizen en minder nieuwe geluidsschermen. Het staat allemaal in een belangwekkend advies aan de regering: “Reduceer waar mogelijk de bouwopgave.”
· Nieuwe prijsvraag voor opzetten circulair ambachtscentrum (AfvalCirculair)
· Transitieteam stelt stort- en verbrandingsverboden voor (AfvalOnline)
· Stap in de richting van goedkopere recyclingmethode voor plastic (AfvalOnline)
10. Divers nieuws over de energietransitie en klimaatverandering
· Webinar Gebruikersplatform Bodemenergie over bestaande bouw (21 september)
Het Gebruikersplatform Bodemenergie organiseert op woensdag 21 september 2022 een webinar over de mogelijkheden van warmte (en koude) levering met hulp van bodemenergie in wijkuitvoeringsplannen. We weten immers allemaal dat we streven naar het zo snel mogelijk aardgasvrij maken van bestaande woningen en het reduceren van de CO2-uitstoot. In dit webinar bespreken we met name de juridische en technische aspecten van die plannen.
· Nieuwe FAQ: Welke erkenningen zijn nodig voor het nemen van grondwatermonsters bij een open bodemenergiesysteem? (Bodem+)
Antwoord: Welke erkenning nodig is hangt af van de aanleiding voor het nemen van het grondwatermonster. Op hoofdlijnen zijn er twee aanleidingen, elk met haar eigen erkenningsplicht:
1. Het controleren van het functioneren (beheer en onderhoud) van het open bodemenergiesysteem: erkenning nodig op basis van BRL SIKB 11000.
2. Het controleren van een aanwezige grondwaterverontreiniging ter plaatse van of nabij het bodemenergiesysteem: erkenning nodig op basis van BRL of AS SIKB 2000.
· Zo worden seismische data geoogst (warmte365.nl)
Voordat er maar één schop in de grond gaat voor een aardwarmteboring moet je uiteraard weten of de ondergrond wel geschikt is voor het boren van bronnen. Slechts de helft van de Nederlandse ondergrond is bekend, om de bodem van de rest van het land ook in kaart te brengen verzamelt Energie Beheer Nederland (EBN) de andere helft aan seismische data.
· Gasopslagen verder gevuld (Rijksoverheid)
Het kabinet wil de gasbergingen zo veel mogelijk vullen. De gasopslag in Bergermeer wordt zo maximaal mogelijk gevuld. Dat wordt naar verwachting ongeveer 90%. Het doel was 68%. Voor gasopslag Norg wordt een subsidie uitgewerkt zodat er verder gevuld kan worden. Door het verder vullen is er een buffer om eventuele tegenslagen op te vangen, zoals een bovengemiddeld koude winter.
· Koning bezoekt ‘BRO’-locatie groene waterstof op de Noordzee (Basisregistratieondergrond)
· Energieopslag in watervoerende grondlagen (Duurzaam Gebouwd)
11. Divers nieuws over klimaatadaptatie en Bodemdaling
· Hoe maak je rivieren klimaat- en toekomstbestendig? (NOS)
Wat zijn manieren om de rivieren toekomst- en klimaatbestendig te maken? Een onvermijdelijke oplossing volgens waterbouwkundigen: het rivierbed moet omhoog. Een andere oplossing is het opdelen van rivieren.
· Dalende grondwaterstanden zorgen voor problemen voor natuur en landbouw (Unie van Waterschappen)
Ondanks de regenbuien die deze week verwacht worden, neemt het neerslagtekort in Nederland nog verder toe. Dit betekent dat de droogtesituatie opnieuw iets verslechtert. De afvoeren van de rivieren nemen verder af, de verzilting neemt toe en de waterkwaliteit loopt verder achteruit. Vooral de dalende grondwaterstanden zijn een reden tot zorg.
· Lokale infiltratie biedt soelaas voor zakkende steden (Stadszaken)
Lokale infiltratie van zoetwater in de directe omgeving van woningen kan soelaas bieden om funderingen te beschermen. Met name op de slappe bodems in het westen en noorden van het land. In riviergebieden met waterdoorlatende zandpakketten hebben het agrarisch peilbeheer en industriële grondwaterputten meer vat op nabijgelegen woonomgevingen. Daar kan een heroverweging van het waterbeheer schade door droogte helpen voorkomen. Dat zegt waterexpert Maarten Kuiper.
· Bodemdaling meten met LiDAR (artikel uit Land+Water)
Om bodemdaling in ruimte en tijd te meten maken we traditioneel gebruik van landmeters; een tijd- en geldrovende klus. De vraag is of met nieuwere meettechnieken, zoals de lasertechnologie (LiDAR) vanuit een vliegtuig of drone bodembeweging in veenweidegebied vlakdekkend gemeten kan worden.
· Part 1: Rivers and Deltas – River Basin Delta Tool (PBL Netherlands Environmental Assessment)
· Stappenplan en toolbox om gevolgen van overstromingen te beperken (Kennisportaal Klimaatadaptatie)
· Meedenken met de rivier: drie constructies voor binnenvaart en wateropslag (Binnenvaartkrant)
· Droogte belangrijk thema voor Deltares bij SIWI World Water Week 2022 (Deltares)
· Bewoners in de buurt van kleine waterreservoirs kwetsbaar voor waterschaarste (Deltares)
· Koeling moet onderdeel zijn van warmtevisies (binnenlandsbestuur.nl)
· Droogte maakt hittegolven minder dodelijk (Kennisportaal Klimaatadaptatie)
· Gemeenten doen nauwelijks aan hittebeleid (binnenlandsbestuur.nl)
· Opinie: Leg de aanpak van hittestress vast in het Bouwbesluit (NRC)
· Funderingsschade door droogte – Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (kcaf.nl)
· Dit doet Nederland om huizen te beschermen tegen extreme hitte en regen (nu.nl)
· Zeer lage grondwaterstanden natuurgebieden door de droogte (Deltares)
· Archeologen niet blij met droge rivieren: ‘Veel erfgoed verdwijnt’ (NOS)
· Luchtbellengordijn weert zout water uit rivieren: dit is hoe het werkt (AD)
· Zeewater ontzilten als onverwachte oplossing voor watertekort (NPO Radio 1)
· Droogte en stikstof: hoger grondwater slaat twee vliegen in één klap (nu.nl)
· Droogteschade voor natuur en landbouw loopt op (Unie van Waterschappen)
· Steeds meer maatregelen om kwetsbare natuur te beschermen tegen droogte (h2owaternetwerk.nl)
· Mogelijk nieuwe maatregelen om nadelen aanhoudende droogte te beperken (Rijksoverheid)
· Twee nieuwe maatregelen staan klaar om aanhoudende droogte te beperken (Parool)
· Mogelijk nieuwe maatregelen om nadelen aanhoudende droogte te beperken (Nieuws IenW)
12. Grondwatergebruik blijft stijgen, ondanks groeiend tekort in de zomer
De grondwaterstanden zijn op dit moment op veel plaatsen laag tot zeer laag. Toch wordt er gemiddeld steeds meer grondwater opgepompt. In de afgelopen 6 jaar was dat per jaar gemiddeld bijna 1,1 biljoen liter. Zo blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Ondanks alle waarschuwingen van overheden en waterbedrijven om water te besparen, is er sprake van een stijgende trend. Dat blijkt uit de cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij alle provincies. Daarbij gaat het om grote grondwateronttrekkingen van meer dan 150 miljoen liter op jaarbasis, waarvoor bij de provincie een vergunning nodig is. Lees verder. Lees ook het bericht:
· ‘Laat grootverbruiker ook belasting op leidingwater betalen’ (binnenlandsbestuur.nl)
· Luxetaks voor drinkwater: plan van waterbedrijven moet zuinigheid stimuleren (AD).
13. Voorbeeldmotie en -vragen over Global Goals beschikbaar
De Global Goals, ofwel duurzame ontwikkelingsdoelen, zijn een waardevol beleidsinstrument voor gemeenten. Om de gemeenteraad op weg te helpen, heeft de VNG voorbeeldteksten opgesteld voor het agenderen van de Global Goals in de raad. Om het agenderen van de Global Goals toegankelijk te maken, zijn voorbeeldteksten voor een motie en schriftelijke vragen opgesteld. Deze kunt u makkelijk aanpassen naar uw eigen gemeente door bijvoorbeeld lokale actualiteiten toe te voegen. Lees verder op de website van de VNG.
14. Betonmatras dekt verontreiniging in waterbodem af
In opdracht van de provinsje Fryslan is van januari 2022 tot en met april 2022 in de Boorne in Akkrum een waterbodemverontreiniging afgedekt met behulp van een icomat-betonmatras. Een betonmatras bestaat uit twee lagen geotextiel die na het aanbrengen worden gevuld met beton, Daarmee wordt boven de verontreiniging een vormvaste dunne afdichtende betonlaag gecreëerd. Lees verder in het artikel uit Land+Water.
15. Wetenschappers vinden goedkope manier om PFAS te vernietigen
Wetenschappers hebben een nieuwe manier gevonden om PFAS – normaal “onafbreekbare chemische stoffen” – toch af te breken. En deze keer op een minder dure en energievretende manier: door andere chemicaliën toe te voegen en met lichte verhitting. Voor onze PFOS-vervuiling is het helaas geen oplossing. Lees verder op de website van de VRT, op de website van de Ingenieur of op de website van KIJK Magazine.
16. Wat zijn Zeer Zorgwekkende Stoffen en waarom zijn ze belangrijk?
Dat leggen wij in dit artikel graag uit aan iedereen die de term weleens gehoord of gezien heeft, maar niet weet waar het nou precies over gaat. De afgelopen vijf maanden heeft Damian Roelofsen vanuit Oostkracht10 onderzoek gedaan naar het beleid over de uitstoot van Zeer Zorgwekkende Stoffen – ook wel ZZS genoemd – in Nederland. Tijdens dit onderzoek heeft hij verschillende interviews over dit onderwerp afgenomen en is hij de literatuur ingedoken. Op deze manier is meer kennis opgedaan over zowel de wet- en regelgeving als de uitvoering van het Nederlandse beleid om ZZS-uitstoot aan te pakken. Lees verder op omgevingsweb.nl.
Vanuit of over de regio nog de volgende berichten:
Provincie Overijssel
· Stop Afvalwater Twente stapt naar Raad van State: ‘Bang dat injecties weer starten’ (RTV Oost)
De Stichting Stop Afvalwater Twente maakt de gang naar de Raad van State. De SSAT vreest dat de olieproductie in Schoonebeek binnenkort weer opgestart zal worden, en daarmee ook de injecties van afvalwater in de Twentse bodem. “Het is tegelijk ook een statement. Zolang niet is gezegd dat de NAM definitief stopt, blijven wij actief”, zegt voorzitter Freddy Mensink.
· Help! Enschede valt droog of verzuipt en lijdt aan oververhitting (1Twente)
· Kurkdroog op Sallandse Heuvelrug: “We hebben wekenlang zachte regen nodig” (RTV Oost)
Provincie Gelderland
· Online vragensessie ‘80% Voorbeeldregels bodem Omgevingsplan’ (12 september)
Een werkgroep van enthousiaste en ervaren mensen van gemeenten en omgevingsdiensten uit Gelderland hebben deze set voorbeeld regels samengesteld en voorzien van een artikelsgewijze toelichting. De huidige gemeentelijke en provinciale bodemregels in Gelderland zijn daarbij het uitgangspunt geweest. Ook nieuwe inzichten zijn door de werkgroep vertaald in voorbeeldregels. Tijdens de vragensessie worden de 80% Voorbeeldregels bodem Omgevingsplan toegelicht, kun je jouw vragen stellen en jouw visie delen.
· GOO special ‘Vernieuwing ontgrondingenbeleid Provincie Gelderland’ (27 september, Arnhem)
Provincie Gelderland is op dit moment bezig met een actualisatie van het ontgrondingenbeleid. Deze actualisatie anticipeert onder andere op de invoering van de Omgevingswet, waarbij gemeenten voor een deel van de ontgrondingen bevoegd gezag worden. Deze GOO special is bedoeld om de gemeenten en omgevingsdiensten in Gelderland voor te bereiden op deze nieuwe taak en feedback te krijgen op het voorstel voor de hoofdlijnen het nieuwe provinciale ontgrondingenbeleid.
· GOO Platformdag (6 oktober, Arnhem)
Op donderdag 6 oktober vindt de GOO Platformdag plaats. Om 10.00 uur starten we met het plenaire deel van de Platformdag, die geopend wordt door Marco van der Wel, wethouder van gemeente Arnhem. In de middag gaan we naar Museum Arnhem. Daar krijgen we een toelichting op de bouw van het nieuwe gedeelte van het museum en met name op de bodemtechnische aspecten ervan. De uitnodiging en meer informatie over het programma vind je hier.
· Bij laagwater komt onze rotzooi naar boven: ‘Zelfs de dijken zijn vervuilend’ (Omroep Gelderland)
Het water in de grote rivieren staat uitzonderlijk laag. De strandjes langs de rivieren zijn breder dan ooit en nodigen uit voor een barbecue door recreanten. Soms laten die de rommel achter, maar ook de dijken zelf blijken vervuilend.
· Gelderland op de bres tegen hittestress (provincie Gelderland)
· Deze maatregel moet de kurkdroge Achterhoek natter maken (Omroep Gelderland)
· Historisch besluit: Waterschap Vallei en Veluwe verbiedt beregenen met grondwater (De Gelderlander)
· Voor het eerst nu ook sproeiverbod met grondwater op de Veluwe (Barneveldse Krant)
· Defensie begonnen met ruimen vliegtuigbommen WO II in Deelen (Defensie)